Als ik mensen hoor praten over armoede, dan denk ik in de eerste instantie niet aan Nederland. En als het daar wel over gaat, is het snel gedacht: “Die mensen hebben dan waarschijnlijk geen werk.” Toch blijkt ook armoede onder werkenden een groeiend probleem te zijn in ons land. Het aantal werkende armen neemt toe en bijna de helft van alle mensen die onder de armoedegrens leven, heeft gewoon een baan. Hoe kan dat? Werken en toch arm zijn?
In dit artikel:
Werkende armen
Afgelopen zomer schreef ik al een keer een artikel over het feit dat vooral werkenden vaak financiële problemen hebben. Toen vroeg ik me onder meer af of het de plek van werkgevers is om zich te bemoeien met eventuele schulden van hun werknemers en of je het wel of niet aan je werkgever zou moeten vertellen.
Wat daar echter ook heel opvallend aan is, is het gegeven dat er dus werkende armen zijn. En veel ook. Als je kijkt naar de groep met arme mensen, dan heeft ruim 40 procent van die groep gewoon een betaalde baan. Toen de crisis in volle hevigheid aan de gang was, kroop dit percentage zelfs op tot ongeveer de helft.
Wanneer ben je arm?
Natuurlijk kan ‘arm’ een beetje een subjectief begrip lijken. Wanneer is er sprake van ‘arm zijn’? Om dit helder te krijgen, zijn er speciale budgetten opgesteld. Voor een eenpersoonshuishouden zag dat budget er in 2014 als volgt uit:
| Minimale noodzakelijke kosten | Aanvullende kosten voor sociale participatie | ||
|---|---|---|---|
| Huur | 375 | Bezoek ontvangen | 20 |
| Gas en brandstof | 53 | Op bezoek gaan | 6 |
| Elektriciteit | 28 | Vakantie | 24 |
| Water | 9 | Uitgaan | 17 |
| Inventaris, onderhoud huis en tuin | 100 | Extra vervoer | 7 |
| Telefoon, kabel en internet | 51 | Hobby en sporten | 17 |
| Verzekeringen | 40 | Bibliotheek | 2 |
| Niet-vergoede ziektekosten | 20 | ||
| Voeding | 180 | ||
| Kleding | 53 | ||
| Was- en schoonmaakartikelen | 9 | ||
| Persoonlijke verzorging | 21 | ||
| Vervoer | 13 | ||
| Diversen | 20 | ||
| Totaal | 971 | Totaal | 92 |
Als je dus ook nog sociaal mee wilt komen, dan moet je als alleenstaande eigenlijk tenminste 1063 euro verdienen.
Voor meerpersoonshuishoudens ligt dat iets anders. Twee volwassenen hebben bijvoorbeeld niet automatisch twee keer zoveel inkomen nodig. De referentiebudgetten voor meerpersoonshuishoudens zien er zo uit:
| Minimaal noodzakelijk | Met sociale participatie | |
|---|---|---|
| Twee volwassenen | 1330 | 1460 |
| Twee volwassenen + 1 kind | 1620 | 1780 |
| Twee volwassenen + 2 kinderen | 1830 | 2000 |
| Twee volwassenen + 3 kinderen | 2000 | 2190 |
| Een volwassene + 1 kind | 1300 | 1410 |
| Een volwassene + 2 kinderen | 1470 | 1610 |
| Een volwassene + 3 kinderen | 1710 | 1870 |
(Alle bedragen zijn in euro’s)
Je bent ‘arm’ als je besteedbare inkomen (waarbij de zorgtoeslag verrekend moet worden met de verplichte premie voor de basiszorgverzekering) onder deze grens ligt.
‘Armen’ werken te weinig
Als je kijkt naar de verhalen van verschillende mensen volgens deze cijfers arm zijn, dan komt daaruit naar voren dat deze mensen vaak te weinig werken. En niet per se omdat ze dat niet willen, maar ook vaak omdat hun gezondheid het niet toelaat of omdat ze vanwege kinderen of een zieke partner niet altijd fulltime kunnen werken. “Als je niet arm wilt zijn,” zo zegt Cok Vrooman van het Sociaal en Cultureel Planbureau, “dan moet je een fulltime baan hebben op redelijk niveau, met een behoorlijke zekerheid. En aan dat criterium voldoen steeds minder banen.”
Het gaat hier vaak om een relatief onzichtbare groep. Ze krijgen nog geen uitkering, waardoor ze niet op die manier geregistreerd staan.
Ondernemers vormen risicogroep
Ook ondernemers blijken een behoorlijke risicogroep te vormen. Bijna 1 op de 10 zzp’ers loopt bijvoorbeeld het risico op armoede. Met name de kans op langdurige armoede neemt toe.
Eigenlijk verbaast me dat weinig: toen de crisis in 2008-2009 voor heel veel mensen ontslag opleverde, kwam er ook een enorme groep zzp’ers bij. Want: de werkgever kon mensen in loondienst niet aanhouden, maar wilde ze wel op freelance-basis aannemen. Daarmee verplaatsten veel van de kosten naar de voormalige werknemer.
Natuurlijk kan dat goed gaan, maar het werkt niet altijd. Niet iedereen is in de wieg gelegd voor het ondernemerschap. En ook niet iedereen wordt er blij van. Juist de mensen die in deze situatie beschermd zouden moeten worden, lopen door dit soort constructies een nog groter risico.
Daarnaast heb je als ondernemer ook gewoon geen vangnet. Als je een periode geen klanten hebt, dan moet je er zelf voor zorgen dat je dat financieel kunt redden. Je krijgt geen WW en je moet ook voorzieningen als je pensioen zelf regelen.
Loont werken niet meer?
Nederland staat algemeen bekend als een welvaartsstaat. En bij veel mensen is het idee dat ‘werken loont‘ met de paplepel ingegoten. Maar is dat nog wel zo? Is werken nog wel een wondermiddel tegen armoede en loont het wel voor iedereen? En moet je eigenlijk nog wel ondernemer willen worden?
Als ik de cijfers zo bekijk, dan vind ik het best moeilijk om dat nog hardop te zeggen. Aan de ene kant denk ik: het is niet gek als je fulltime moet werken voor een inkomen. En als je minder werkt, heb je minder te besteden. Best logisch. Bovendien is arm zijn nog weer iets anders dan je arm voelen. Het is soms werkelijk ongelofelijk hoe mensen met een kleine uitkering uit kunnen komen met hun geld, terwijl mensen met een maandinkomen van duizenden euro’s het toch presteren om dikke schulden op te bouwen. De één is de ander niet.
Aan de andere kant: met net iets meer dan 1000 euro per maand rondkomen en dan ook nog ‘sociaal’ doen… ik geef het je te doen. Zeker als het maand, na maand, na maand is. En als je daarvoor dan wel groot deel van de week aan het werk bent, dan is het ook niet zo dat je de hele dag vrij hebt om de beste aanbiedingen te vinden. Misschien maak je dan zelfs nog wel extra kosten aan vervoer of kleding. Dan gaat het wel héél rap met je inkomen. En fulltime werken is niet altijd een optie; niet elke werkgever biedt die mogelijkheid.
Tips om jezelf uit deze situatie te krijgen
Dát er werkende armen in Nederland zijn, is een feit. Dat die groep steeds groter wordt, ook. Maar dat jij ook deel uit moet maken van die groep is dat NIET. Er zijn namelijk manieren om jezelf hieraan te ontworstelen. En ik zeg vooraf: dat is niet altijd gemakkelijk. Stel jezelf echter bij alle opties de vraag: kan dit niet, of wil ik dit niet. Ik denk dat je – als je heel eerlijk bent – dan toch tot verrassende conclusies kunt komen!
1. Vraag salarisverhoging
Niet geschoten is altijd mis. Je moet uiteraard wel je verzoek onderbouwen. Misschien is je takenpakket door de jaren heen uitgebreid, heb je al jaren geen loonsverhoging gehad of heb je een ander aanbod gehad. Bereid dit gesprek goed voor, zodat je je niet direct al laat afschepen.
2. Zoek andere manieren om meer geld te verdienen.
In dit artikel kun je bijvoorbeeld 9 manieren vinden om wat extra bij te verdienen. Van een paar tientjes tot honderden euro’s. Ook interessant is dit artikel met 10 manieren om je inkomen te verhogen. Denk eraan: het hoeft niet allemaal in één keer. Kies bijvoorbeeld één ding en probeer daar het maximale uit te halen.
3. Start een online onderneming
Daar heb je qua opstartkosten vaak weinig voor nodig én je kunt werken op de momenten dat het jou uitkomt. Geen idee wat je kunt gaan doen? In dit artikel vind je diverse creatieve ideeën voor het starten van een online onderneming.
4. Ga hosselen
Dit is absoluut één van mijn favoriete onderwerpen: hosselen. Want zelfs met een fulltime baan kun je er nog van alles bij bedenken om te doen. Honden uitlaten, je huis (of een kamer) verhuren via AirBnB, post bezorgen. Je kunt het zo gek niet bedenken. En als je het niet kunt bedenken, kun je altijd even dit artikel over Hosselen lezen!
Ken jij ‘werkende armen’? En wat vind je van dit fenomeen?
Volg LekkerLevenMetMinder nu ook op Pinterest, Facebook en Instagram!Deze post kan affiliate-links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra's (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!
Ik heb hier in mijn omgeving niet mee te maken. De beweging in de crisis dat mensen ontslagen werden en als zzp-er hetzelfde werk konden gaan doen vond ik wel heel kwalijk, de enige die daar op vooruit gaat is het bedrijf. Gelukkig zijn de regels daar omtrent tegenwoordig aangescherpt waardoor bedrijven dit minder makkelijk kunnen doen.
Klopt, het is nu (overigens wel voor beide kanten) minder makkelijk geworden om dit te doen.
Ja, wij hebben een aantal jaren zelf onder het referentiebedrag geleefd, ondanks dat we beiden werkten (en veel ook, samen ruim 90 uur maar inderdaad, 1 als startend ondernemer).
Grootste probleem was dat het ongeveer een halvering van ons inkomen daarvoor betrof, dus al onze uitgaven waren op het dubbele inkomen berekend.
Toen we ons uitgavenpatroon eenmaal hadden aangepast was het wel te doen. Sterker nog, wij leven nu nog steeds onder dat referentiebedrag, en zetten de rest (wat weer bijna het dubbele is, zoals voorheen) , apart.
Het enige dat lastig blijft, vind ik, is dat het roofbouw pleegt op je woning en sociale leven als je dit inderdaad jaar na jaar moet doen. Wij hadden laatst een lekkage in het dak, dat zou een aantal jaren geleden een groot probleem zijn geweest.
Dat kan ik me voorstellen! Dan is de rek er ook gewoon uit en moet je écht geen extra tegenvaller hebben. En lastig genoeg komen die gewoon altijd wel voor. Ik denk dat dat ook iets dat misschien wel onderschat wordt; je kunt misschien best met zo’n lager bedrag uitkomen, maar dat een maandje of zelfs een jaar doen is toch heel anders dan wanneer je eigenlijk geen uitzicht hebt op ‘beter’.
Ik kan me voorstellen dat alles tegen zit en je een laag inkomen hebt je erg in de knoop kan komen. Armoede zorgt er ook voor dat je minder goed kunt nadenken dus creatieve oplossingen met weinig geld kun je dan soms ook niet verzinnen. Verder speelt ook mee hoe je in je vel zit, hoe je huiselijke omgeving is, je geestelijke vermogens, je opleiding en of je geen vangnet of steun hebt aan andere mensen. Het zijn zoveel factoren die samenhangen en invloed op elkaar hebben. Ik denk dat de conclusie is dat er altijd zulke mensen zullen zijn. Wat je ook verzint en hoe sociaal je omgeving of de maatschappij is, er zullen altijd mensen tussen wal en schip vallen door diverse omstandigheden.
Ik ken geen werkende armen, ik denk dat ik degene ben die (door vrije keus) het laagste inkomen heb van heel mijn sociale omgeving. Ik woon wel in een buurt met lage inkomens maar wat zich daar achter de voordeur afspeelt weet ik natuurlijk niet. Mensen proberen het natuurlijk altijd te verbloemen omdat ze er zich meestal ook voor schamen. Het blijft dus veelal onzichtbaar.
Ja, eens. Een welvaartsstaat heb je niet meer in NL in die zin. Het is meer ieder voor zich en de laagste inkomens elke keer een beetje minder. En hoe de regering mensen die decennialang premies hadden betaald voor arbeidsloosheid, werden zo weggeschoven als ZZP’er of nog erger: werken voor je uitkering, niet zelden in het zelfde werk dat je deed voor je om bedrijfseconomische reden werd ontslagen.
Neem een inkomen waarbij je net niet of nauwelijks toeslagen krijgt. Een opleiding in een sector die als een van de eerste onderuit ging in de crisis waarna je niet meer aan de bak kwam. en nu een gat in je cv hebt, foei. Een partner met baan bij een groot bedrijf dat aandeelhouders liever beloont dan de mensen die er werken, die ook nog eens voor niets moeten overwerken omdat ’targets’ niet zijn gehaald. stomme pech als een familielid in het ziekenhuis waar je op bezoek moet met auto + parkeren daar, een verzekering die je fysio maar half dekt, eigen bijdragen van school, belastingdienst die een voorschot eist op de erfenis van een huis dat nog niet verkocht is, een auto die het begeeft en buslijn 6 naar je werk die net wegbezuinigd is. Dan is het geld echt snel op. En dan gaat het hard en kan je vrij snel niets meer hebben. Heeft zijn weerslag op hoe je je voelt, uiteindelijk. En als bezuinigen niet gewoon een leuke hobby is maar pure noodzaak om je rekeningen te kunnen betalen, is het niet meer zo leuk. Ik vind het best schandalig.
Helaas kom ik het vaak tegen. Ook was ik bij mensen en het spaargedeelte van de hypotheek levert niet zoveel op, hoe ga je die som die open komt te staan dan betalen? Dus daar ben ik mee aan de slag gegaan en het huis kan daardoor betaald worden zonder restschuld. Het is heel veel vooruit kijken, consuminderen en de aanbiedingen afgaan. De kringloop vind ik dan ook fantastisch voor tijdelijke sierspullen, plantenpotten enz. Ik zeg dan wel dat ik met minder rond zou komen maar het zou dan geen sport meer zijn maar een plicht en dat werkt demotiverend.
Het gebeurt steeds meer inderdaad.
En wat dacht je van de Wajongers met arbeidsvermogen? Dat zijn er steeds meer, volgens het UWV. Man is er zo een, en waar hij bij zijn baan toen ik hem leerde kennen nog 40 uur in de week werkte voor 70% van 32 uur (want er was standaard meer werk dan die 32 uur die hij officiëel had, werkgever hoefde maar 50% te betalen en uwv vulde het aan), zou hij in die situatie nu maar ongeveer die 1000,- verdienen. Want aanvullen doet het UWV dan niet meer. En als je geen werk kan krijgen/vinden/doen word je alsnog gekort, want je kan (noem maar wat, toch ook typen/een serie kijken oid). Gelukkig heeft man met de juiste werkgever/het juiste werk inderdaad gewoon arbeidsvermogen, en een ‘gewone’ baan, omdat ze in de ict-wereld juist graag autisten hebben. Maar juist deze al kwetsbare groep krijgt het dus extra zwaar.
Mis ik nu de ziektekostenverzekering?
saar
Ja en nee: de basisverzekering tellen ze niet mee, omdat daarvoor de zorgtoeslag is. Bij mensen die op de armoedegrens zitten, moet dat ongeveer dekkend zijn. Heb je meer aan verzekering nodig, dan valt dat onder meer onder het potje verzekeringen en mogelijk ‘niet vergoede ziektekosten’. Daar staat dan overigens wel tegenover dat de zorgtoeslag NIET bij het inkomen wordt opgeteld.
Scherp, trouwens!
Vallen (verplichte?) verzekeringen (bijv. WA-verzekering) ook onder de post Verzekering? En onder welke post vallen de belastingen (bijv. gemeentelijke heffingen, waterschapsbelasting)?
Zoon van 27 krijgt 70% Wajong en heeft arbeidsvermogen.
Hij heeft een eigen bedrijfje. Vanuit de Wajong krijgt hij netto 761,20 euro. Hierbij mag hij bijverdienen tot het minimum. Door zijn beperking lukt dit niet altijd, en ook als hij ziek is, heeft hij geen eigen inkomsten. Hij woont zelfstandig en kan soms amper zijn vaste lasten betalen, laat staan fatsoenlijk boodschappen doen.
Begrijp ik dan goed dat hij eigenlijk sowieso die 30% MOET bijverdienen, of dat nu uit zijn eigen bedrijf is of niet? En dat het anders voor hem stopt bij die 761,20 netto? Als je daar alles van moet doen, dan houdt dat niet over.. Ik vind het al knap dat hij daarmee uitkomt..
Maar klopt het dan dat je als 2-persoons huishouden met kind(eren) en een ongeveer modaal netto inkomen of net iets eronder dus ook minder verdient dan in het overzicht en daarmee in die ‘arme zone’ terecht komt? Zo’n 2000 euro netto maandelijks binnenbrengen is volgens mij voor de meeste eenverdieners te hoog gegrepen. Zelfs in veel HBO-functies verdien je dat met een fulltime job niet of amper… Even ervan uitgaande dat bedragen in je schema’s netto zijn, toch?
Mooie blog, geeft een overzichtelijk beeld!
Ik ken meerdere mensen die het zwaar hebben als alleenstaande parttime werkende moeder. Maar ook mensen die door beperkingen niet kunnen werken en daar of een kleine uitkering voor krijgen, of helemaal geen inkomen hebben en daardoor afhankelijk zijn van hun partner.
Dat lijkt me echt heel moeilijk; hoe kom je ook een keer uit zo’n situatie? Meer werken is voor alleenstaande moeders ook niet altijd praktisch/mogelijk en als je niet KUNT werken, dan wordt het helemaal moeilijk om uit een afhankelijke positie te komen.
Tjonge, wie stelt deze budgetten op? Als je ziek bent ben je haast standaard je 385 euro eigen risico kwijt, wil je je aanvullend verzekeren voor bepaalde dingen , dat lukt niet met de 240 euro die nu gebudgetteerd is op jaarbasis. Vervoer 13 euro? Dat kan alleen als je in je eigen dorp of stadsdeel werkt… ik heb met heel veel mensen te doen…
Hallo ,
Ik weet niet waar die bedragen vandaan komen , maar ik zal mijn situatie beetje schetsen. En dan zit ik tegen modaal inkomen aan waardoor ik nergens een toeslag voor krijg. Die 375 huur is bij mij 680 als ik wil verhuizen kom ik daar al niet meer voor in aanmerking. Energie 165
Ik mis ook de gemeentelijke belastingen en svhw bij elkaar 100 euro per maand. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Doordat ik in juni voor de derde keer geopereerd ben aan hernia valt de ene na de andere rekening in de bus van zorgverzekeraar. Daar komt 600 fysio bij die ik zelf moet betalen. Ik besteed niks aan mezelf omdat daar gewoon geen ruimte voor is. En nog moet ik elk dubbeltje omdraaien om boodschappen te doen. Ja meneer Rutte je bent heel goed bezig om de armoe kunstmatig in stand te houden. Want voor dat de euro er kwam hadden veel meer mensen in Nederland het goed en dat wil de huidige regering niet. En als ik dan meemaak dat een pool hier een appartement koopt daarbij geld krijgt voor een dikke auto. Vervolgens zijn vriendin door dat ze uit elkaar zijn een uitkering krijgt en hier gratis woont . En dan blijkt dat ze gewoon nog een relatie hebben . Ja meneer Rutte slaap lekker verder .
Bedankt voor je reactie! Als ik jouw bericht goed lees, dan ben jij inderdaad zo iemand die te veel verdient om recht te hebben op diverse toeslagen, maar te weinig om gemakkelijk rond te kunnen komen. Dan val je net tussen de wal en het schip in, terwijl het niet zo gemakkelijk is om die situatie te veranderen. Ik denk dat je hier niet alleen in staat en dat deze groep Nederlanders veel groter is dan we vermoeden.
Ik doe sinds een paar maanden weer werk op HBO-niveau. Ik heb al een HBO-diploma maar ten tijden vd crisis kon ik geen werk vinden, daarom ben ik gaan werken als zzp schoonmaakster om geen gat op mijn cv te krijgen. Ik ben eigenlijk directiesecretaresse. Inmiddels ben ik bezig met HBO Bedrijfseconomie. Ik kan nauwelijks de vaste lasten betalen, maar verdien net teveel voor toeslagen. Welkom in NL met een contract voor 3 maanden… Gelukkig heb ik nog een schoonmaakadres waardoor ik boodschappen kan doen;)
Ik verbaas mij altijd over deze cijfers. Wij geven thuis met zn tweeën ruim 1300 euro per maand uit, inclusief een hypotheek van ruim 700 euro en ook hebben we een auto. Wij bezuinigen waar we kunnen, maar laten nooit dingen vanwege het geld. Op deze manier kunnen de helft van ons inkomen sparen. Dit geeft vrijheid.
Cijfers zoals 180 euro boodschappen in je eentje? Toen ik alleen woonde was dat 90 euro en nu met z’n twee 160 euro. Armoede in Nederland komt mijns inziens vooral voort uit onwetendheid.
Ik denk dat je daar een belangrijk punt aanstipt; het is vaak niet eens een tekort aan geld, het is onwetendheid (of gewoon niet nadenken) over het uitgeven ervan. Of een gebrek aan inzicht/overzicht rondom wat je binnen houdt. Toen ik alleen woonde, was ik nog geen 20 euro per week aan boodschappen voor mij en de katten kwijt, inderdaad vergelijkbaar met jou. Natuurlijk kun je er ook het dubbele aan uitgeven, maar of je daar dan automatisch ook het dubbele aan waarde voor hebt…
Hoi. Interessante en tegelijkertijd een triest verhaal.
Het kan een behoorlijke uitdaging zijn om te leren consuminderen. Zelf heb ik dat nooit meegekregen in mijn opvoeding. Dat heb ik mede door deze blog zelf moeten en kunnen ontdekken met veel oefenen, vragen stellen en vallen en opstaan. Ik heb de ‘luxe’ dat dat kan en mag. Het is gelukkig nog geen pure noodzaak.
Ik ben zelf wel erg benieuwd hoe jullie het voor elkaar kregen om voor 20,- pp boodschappen te doen per week. Dit is iets wat ik nog niet onder de knie krijg. Ik vind dat elke week weer een enorme puzzel. ik wil wel gezond eten (minimaal groente, fruit). Wat kook je dan? Wat eet je?
Ik kan mij voorstellen dat educatie, voorbeelden en dergelijken voor veel mensen, rijk of arm, helpend zijn om levensstijl te gaan veranderen. Daarom zijn dit soort blogs zo tof! Wordt daar in den lande (gemeentes?) wat aan gedaan of worden mensen vooral aan hun lot over gelaten?
Bedankt voor het delen van dit goede artikel. Ik heb autisme en kan hierdoor maximaal ongeveer 24 uur per week werken, hierdoor kom ik net boven de grens uit die je noemt, maar ik heb meer kosten door woon-werkverkeer en onderhoud aan de auto. Daardoor is het toch elke maand krap, ondanks dat ik een vaste baan heb. Je kunt zeggen; ga dan goedkoper wonen, maar sparen voor een verhuizing is niet zo makkelijk. Daarnaast moet ik een huis vinden wat 200 euro per maand goedkoper is voordat het 50 euro netto oplevert vanwege de meedalende huursubsidie.
Ik zie het eigen risico van de zorgverzekeraar en tandartskosten niet terug in het overzicht. Dit zijn wel terugkerende kosten voor de meeste mensen.
Als iemand nog bespaartips heeft houd ik me aanbevolen 🙂
@ anoniem, toen ik in de bijstand zat een aantal jaar geleden maakte ik stamppot per 5 porties met een gekookt eitje in plaats van vlees. Erg goedkoop. Fruit van het seizoen, maar meestal zijn appels het goedkoopst en ’s winters soms sinaasappels. Brood heb je vanaf een euro, stroop of pindakaas erop. Kaas is duur… Veel succes