Wat als al je schulden in één keer worden afgelost?

Misschien denk je bij het lezen van deze titel wel: ik heb geen schulden, dus tja, dat maakt me niet zoveel uit. Of denk je meteen creatief aan of je hypotheek daar ook onder valt 😉 De aanleiding van dit schrijven is het bericht dat Arnhem schulden van haar inwoners aflost. Van inwoners in de armste wijk van het hele land, als een soort experiment. En hoewel ik het natuurlijk mooi vind voor de mensen die hierdoor ineens weer een stukje licht aan het einde van de tunnel kunnen zien, vraag ik me ook af of dit wel zo’n goed idee is.

Schulden inwoners Immerloo II in één keer afgelost door gemeente

Het wordt wel ‘het meest ingrijpende schuldenexperiment tot nu toe’ genoemd: het plan van de gemeente Arnhem om in samenwerking met vier lokale stichtingen de schulden van 40 tot 60 huishoudens af te betalen. In één keer. Niet overnemen, geen ander betaalplan, maar gewoon: weg.

De voordelen als je schulden in één keer zijn afgelost lijken me best heel duidelijk. De gemeente hoopt hiermee een soort ‘giftige spiraal’ op te lossen. Nu merken ze dat geldstress problemen vaak weer groter maakt, waardoor het lastig is om uit de schulden te komen, die alleen maar groter worden en het een generationeel probleem wordt.

Wat natuurlijk heel logisch is; als jij opgroeit in een gezin waarin schulden de standaard zijn, is de kans best heel groot dat je niet de mindset, kennis en vaardigheden meekrijgt om het voor jezelf anders te gaan doen.

Voor inwoners – en kinderen – is het dus een mooi initiatief. In één keer een schone lei. Die op de termijn ook nog eens geld moet besparen, want blijkbaar is de totale schuldenlast zo’n 3,5 miljard euro, maar wordt er jaarlijks voor 17 miljard aan kosten gemaakt voor het oplossen. Jaja, schulden zijn ook big business.

Maar laten we even iets verder kijken. Ik zie namelijk ook wel wat bezwaren.

Er staat geen inspanningsverplichting tegenover

Als je in aanmerking komt voor de kwijtschelding, is die no strings attached. Je hoeft niets te doen, je hoeft niet later terug te betalen, helemaal niets. Je MAG je vrijwillig aanmelden voor begeleiding gedurende twee jaar, maar dat hoeft niet.

De boodschap die je daarmee overbrengt? Je kunt er een potje van maken en het wordt alsnog opgelost. Je hoeft geen verantwoordelijkheid te nemen, een ander pakt het wel op.

Precies die houding brengt mensen financieel alleen maar verder in de ellende. Want dit experiment is (gelukkig, overigens) geen regel, maar een uitzondering. De regel is dat wanneer je je zaken niet regelt, dat je een heleboel geld gaat kosten en stress gaat opleveren. De regel is dat vooruitkijken je helpt om keuzes te maken die je rust geven, en een gevoel van vrijheid. En de regel is ook dat het altijd behulpzaam is om vaardigheden aan te leren die kunnen voorkomen dat je in de problemen raakt.

Dat is ook waarom we pas met een (geldig) rijbewijs de weg op mogen. En waarom je niet uit de baarmoeder op de universiteit wordt neergezet, maar je eerst thuis wat kunt aanrommelen, dan naar de basisschool kunt gaan, enzovoorts.

Geloof me; mijn grootste financiële lessen heb ik geleerd toen ik diep in de financiële shit zat. En die zijn zó binnengekomen, dat ik niet eens anders kán dan ze doorgeven. Uiteraard aan mijn dochter, maar in feite in mijn hele missie. Nu hoeft natuurlijk niet iedereen dat op die manier te voelen, maar mijn punt is: als je jezelf ergens doorheen werkt, of dat nu met of zonder hulp is, maakt dat verschil.

Ik vind dit echt zo’n ontzettend gemiste kans. Juist als je je in wilt zetten tegen generationele armoede, was dit een perfect project geweest.

Generationele armoede draait om meer dan ‘schulden doorgeven’

Generationele armoede ontstaat niet door het doorgeven van schulden. Het is niet zo dat als je ouders dikke schulden hebben, jij die automatisch op je moet nemen. Hoe vervelend het ook is; een schuld kan gewoon eindigen bij overlijden.

Generationele armoede ontstaat door een gebrek aan vaardigheden, het wordt doorgegeven in mindset, in overtuigingen. Als jij niets leert over omgaan met geld, kun je dat zelf niet toepassen en kun je dat niet doorgeven.

Heel kort door de bocht is dat wat vaak ten grondslag ligt aan grote schulden. Niet geleerd hebben vooruit te kijken en financieel te plannen, een onverwachte tegenvaller, een rekening niet kunnen betalen, geen contact opnemen met schuldeisers, kosten die eroverheen komen, een andere rekening maar even niet betalen om die eerste te kunnen betalen, wakker liggen, nog minder handige keuzes maken, een meevaller krijgen en die gebruiken voor kortstondig plezier, enzovoorts.

En als je dat niet alleen in je eigen gezin zo ziet of doet, maar ook bij je vrienden, buren, enzovoorts, dan is dat je ‘normaal’. Dan moet je best wel van goede huize komen wil je zien dat het ook anders kan én daar actief naar op zoek gaan. Want je weet al: je gaat het uit je omgeving niet halen én je gaat een vreemde eend in de bijt zijn als je een andere route kiest.

Dat samen maakt dit waarschijnlijk weinig life changing

Het idee is natuurlijk dat dit life changing gaat zijn. Maar gewoon geld krijgen is maar één deel van bijvoorbeeld een rijk leven leiden.

Als je het financieel goed voor elkaar wilt hebben, dan draait het niet alleen om het geld aantrekken, het geld binnenharken. Een minstens zo belangrijk deel is om kunnen gaan met geld, ermee kunnen zijn. En vervolgens: er plannen mee te kunnen maken, voor de korte én lange termijn.

Een loterij winnen garandeert je ook geen rijk leven. Het kan je leven even op z’n kop zetten, maar als je vervolgens niet voor dat geld kunt zorgen, kan het net zo hard je leven weer uitvliegen.

Je geeft mensen op deze manier een schone lei, maar geen vliegende start. Wat als je ze nu wél zou verplichten om begeleid te worden? Zodat ze vanaf die 0 gewoon een maandelijks financieel plan kunnen maken? Reserves kunnen opbouwen? Met hun kinderen en hun buurtgenoten leren praten over geld?

Da’s pas life changing. En niet alleen voor nu, maar ook voor de komende generaties.

En kijk ook eens naar de schuldenindustrie

Daar gaat dus 17 miljard in om. Naar verluid, want blijkbaar lijkt dat getal ook een beetje uit de lucht gegrepen.

Maar laten we even eerlijk zijn: geld is big business. Geld uitlenen helemaal, en zéker onvoorbereid geld uitgeven.

Wat ik daarmee bedoel: als jij een hypotheeklening aangaat voor 30 jaar en je aanvraag moet door de molen, betaal je daar een paar procent voor. Vanwege de lange termijn, het onderpand, enzovoorts.

Als jij *nu* geld nodig hebt en je wilt binnen 24 uur geld op je rekening, dan betaal je al snel zo’n 15 procent rente per jaar. Verpakt als een rentebedrag per maand, wat een stuk minder hoog lijkt. Maar ja, hoe groot is de kans dat je het volgende maand kunt afbetalen?

Dan heb je ook nog de kant van incassobureaus. Er zijn maar weinig incassobureaus zonder winstoogmerk. Ik heb voor een tv-programma wel eens wat financiële situaties volledig doorgelicht, waarbij sprake was van hoge schulden. Vaker niet dan wel was gewoon 70-80 procent van die schuld (en dan hebben we het over tienduizenden euro’s) veroorzaakt door incassokosten. Ook daarin zijn schulden big business.

En dan heb je nog de pogingen tot oplossen. Ook schuldhulpverlening is niet gratis. En echt niet altijd heel effectief, ook weer mede om de voorgenoemde redenen: dat er niet altijd volledig gekeken wordt naar vaardigheden, kennis en mindset. Het is niet voor niets dat ongeveer één op de 10 Nederlanders die een schuld aflost binnen een jaar wéér schulden heeft.

Ik zou zeggen: keep it simple.

Maak schuldhulpverlening effectiever, de voorlichting over geld beter (denk aan financiële educatie voor jongeren) en leg de kosten aan banden.

Kijk eens wat verder vooruit

Wat ik eigenlijk wil zeggen: “doe alsjeblieft gewoon eens niet zo dom”. En dan heb ik het niet over mensen in de schulden, maar wel over de ‘oplossingen’.

Waarom is er zo bijzonder weinig aandacht voor preventie?

Waarom leren we op school amper wat over geld?

Waarom worden we wel doodgegooid met campagnes over een ‘pensioengat’, maar krijgen we niet gewoon bijvoorbeeld op school al een praktijklesje in je loonstrook lezen en onderhandelen over pensioenopbouw?

Waarom beweegt de informatievoorziening niet mee met de tijd waarin we leven?

En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Nogmaals; voor de mensen die hierdoor een schone lei krijgen ben ik heel blij. Maar voor ons als maatschappij vind ik het een zorgwekkende gemiste kans.

Hoe sta jij hier tegenover?

Volg LekkerLevenMetMinder nu ook op Pinterest, Facebook en Instagram!

Deze post kan affiliate-links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra's (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!