Het Diderot-effect: waarom je meer koopt dan je nodig hebt

Diderot-effect: waarom je meer koopt dan je nodig hebt

Koop jij regelmatig meer dan je nodig hebt? Dan ben je niet de enige. Sterker nog; meer kopen dan je eigenlijk nodig hebt – overconsumptie – is niet eens een fenomeen van de laatste tijd. Maar waar komt het vandaan en hoe kun je voorkomen dat je hierin meegesleept wordt? Door eens te kijken naar het Diderot-effect.

Het Diderot-effect?

De Franse filosoof Denis Diderot leefde bijna zijn hele leven in armoede, tot het jaar dat zijn dochter ging trouwen. Als vader moest hij eigenlijk voor de bruiloft betalen, maar hij had geen rooie cent om dit te doen. Wat hij wél had, was één van de meest uitgebreide encyclopedieën van die tijd; hij was medeoprichter en schrijver van Encyclopédie.

Toen Catharina de Grote, de tsarin van Rusland, hoorde van zijn financiële problemen, besloot ze hem aan te bieden zijn bibliotheek over te nemen voor 1000 livre. Nu zou dat ongeveer 130.000 euro zijn. Daarnaast bood ze aan om hem een salaris als bibliothecaris te betalen.

Dankzij dit mooie aanbod, had Diderot genoeg geld om de bruiloft te betalen én een prachtige rode mantel voor zichzelf te kopen. Toen hij die mantel had, viel hem pas op hoe die misstond tussen al zijn andere – veel minder mooie – spullen. En omdat hij nu geld had, verving hij steeds weer wat nieuws. En elke aankoop leidde weer tot een nieuwe aankoop. Dit mechanisme werd zelfs naar hem vernoemd: het Diderot-effect.

In het kort wil het Diderot-effect zeggen dat de aanschaf van één nieuw artikel vaak leidt tot diverse aanvullende aankopen. Bijvoorbeeld: je verruilt je ouderwetse koffiezetapparaat voor zo’n mooie machine om koffie van verse bonen te maken. Dat is de eerste aanschaf. Maar vervolgens heb je dan natuurlijk ook bonen nodig, je koopt misschien wel een mooie, luchtdichte pot om die bonen in te bewaren en wie weet heb je nu ook ineens nieuwe kopjes nodig, die zo mooi onder je nieuwe apparaat passen.

Of, eentje die mij persoonlijk heel bekend voorkomt: je gaat verhuizen en gebruikt die verhuizing eigenlijk om vervolgens je halve inrichting te vervangen. Want ja, je oude spullen passen toch écht niet meer in het nieuwe huis. En doe je het niet met de inrichting, dan heb je het misschien wel eens gedaan met de badkamer, de keuken of iets anders.

Hoewel er allerlei redenen voor te bedenken zijn om inderdaad toe te geven aan zo’n ‘koopspiraal’, was je vaak prima tevreden met wat je had vóór je het nieuwe artikel kocht. Zodra dat nieuwe artikel echter zijn intrede deed, ziet alles er ineens anders uit. Een beetje minder. Alsof het niet meer past bij je geweldige nieuwe aankoop.

Doorbreek de cyclus: stop met ongeplande aankopen

Oké, dit is niet speciaal een pleidooi om nooit meer spontane aankopen te doen. Maar: van die ongeplande aankopen die iets eigenlijk veel duurder maken dan je vooraf had voorzien; is daar iets aan te doen? Het antwoord is: Ja. Je kunt de cyclus van het Diderot-effect doorbreken.

1. Merk dat het gebeurt

Denk eens na over situaties waarin het Diderot-effect plaats heeft gevonden in jouw leven. Bij mij was het bijvoorbeeld bij het verhuizen, maar het gebeurt ook wel eens met kleding. Dat ik één nieuw ding heb, waardoor de rest ineens ‘suf’ lijkt. Denk eens goed na of je iets wilt omdat je het nodig hebt, of omdat je wordt meegezogen in het consumeren.

2. Denk alle kosten volledig door

Wil je, zoals in het voorbeeld, je koffiezetapparaat vervangen? Of heb je andere plannen voor een nieuwe aankoop? Denk dan alle kosten goed door. En kijk of je dat geld er alsnog voor over hebt. Het is niet gezegd dát je ook alles erbij koopt, maar de kans is wel aanwezig, zeker als je er niet vooraf over nadenkt. Onbewust kopen gaat vaak erg makkelijk.

3. Vermijd onnodige nieuwe aankopen

Het Diderot-effect is best lastig te vermijden. Een van de makkelijkste manieren om er niet ten prooi aan te vallen, is door gewoon helemaal niets nieuws te kopen. Nu is dat niet altijd mogelijk, maar je zult merken dat het Diderot-effect minder krachtig is als je iets vervangt omdat het nodig is. Probeer je nieuwe aankopen daarom vooral te beperken tot wat noodzakelijk is.

4. Jij bent niet wat je hebt

Soms kan het hebben van veel spullen een rijk gevoel geven. Een gevoel van overvloed. Dan is het belangrijk om jezelf eraan te herinneren dat jij niet bent wat je hebt. Wat de maatschappij je soms ook probeert te vertellen; jouw succes of waarde als persoon kunnen niet afgemeten worden aan wat je hebt.

5. Koop nuttige dingen

Als je daarom iets koopt, koop dan liever nuttige dingen en geen dingen die je gebruikt om indruk te maken op anderen. Als je indruk wilt maken op iemand anders, doe dat dan liever met je leven(sstijl) dan met je spullen.

Herken jij bij jezelf of in je omgeving nu ook het Diderot-effect? En hoe doorbreek jij dat patroon, als je jezelf er wel eens op betrapt?

Volg LekkerLevenMetMinder nu ook op Pinterest, Facebook en Instagram!

Deze post kan affiliate-links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra's (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!

Ontdek waar jij geld laat liggen


Adine @ LekkerLevenMetMinder

Nadat ik in 2010 'wakker' werd met een hypotheek van ruim 400.000 euro, tegen 6% rente, gooide ik het roer om. Ik loste in razend tempo zo'n 70.000 euro af, minimaliseerde stevig én ging bewust kleiner wonen. Op Lekker Leven Met Minder deel ik mijn verhaal en schrijf ik over consuminderen, hypotheken, aflossen, sparen, besparen en zuinig leven, maar ook over financiële vrijheid, rust en mijn zoektocht naar een rijk en tevreden leven.

20 Comments
  1. Juist ja, zoals dat ik altijd blauwe thee en keukenhanddoeken had. Zijn niet meer te krijgen. Nu moet ik de hele keuken veranderen?
    Het door de fabrikanten en ontwerpers opgelegde nieuwe kleuren. Ik haat het.

    1. Het hóeft natuurlijk niet. Is er niet een ander kleurtje dat bij je keuken past? Of misschien nog wel een stapje terug: heb je écht nieuwe doeken nodig op dit moment?

      Maar dat is volgens mij idd ook precies de reden dat er steeds weer nieuwe 'trendkleuren' zijn; dan hebben mensen toch weer de neiging om hun halve interieur om te gooien, al is het maar in accessoires.

  2. Ik herken het wel. Grappig dat het ook een naam heeft. Hier kopen we weinig nieuwe spullen, maar als we iets kopen dan volgen er inderdaad vaak gelijk ook andere nieuwe spullen. Goed om te weten hoe dit werkt. Dan kunnen we dat de volgende keer voor zijn.

  3. Wat denk je van die mooie rok of broek. Echt een koopje. Maar dan moet er natuurlijk ook nog een nieuw bloesje, nieuwe ketting, oorbellen etc. bij…….
    En dat terwijl je geen nieuwe kleren nodig hebt…
    Petra

  4. wat ook helpt om diderot tegen te gaan: aankopen (bij mij die boven 100 euro) moet ik minstens een uur buiten de winkel (of website) overdenken voor ik naar de kassa mag gaan. Dan kan ik beter (logischer) nadenken, merk ik.
    Dat wil niet zeggen dat we na de verhuizing niets hebben bijgekocht (I kea is ca. 150 euro rijker geworden van ons tegelijk met de aanschaf van een nieuw dekbed omdat de kat door de verhuisstress de oude had ondergez…..), maar dat zijn allemaal aankopen waar we wel nu nog blij mee zijn.
    Alle andere aankopen (voor zover gedaan) gingen bij de kringloop. Denk aan een mandje om iets in hoekje X weg te bergen. Waar we bewust naartoe gingen voor dat mandje.
    Dus ik denk dat we redelijk omgaan met dit Diderot monster. Blijft ook voor ons een actief gevecht, hoor, en continue opletten.

    1. Goed idee! Ik heb ook vrij regelmatig dat ik mijn (online) mandje vol gooi en mezelf dan stop om nog eens goed na te denken. Dus: scherm wegklikken en als ik het dan nog wel zou willen, moet ik alles weer opnieuw doen. Je begrijpt: meestal heb ik daar geen zin in en ben ik blij dat ik het niet gekocht heb.

  5. Hihi, er krijgt er hier 1 een nieuwe fiets en ik wil dan op alledrie de fietsen van die LED strips op de voorwielen hebben… Maar dan zijn ze wel goed zichtbaar in het donker en dat is mij ook wat waard 😉
    En ik heb het fietsstoeltje met bijbehorende tassen van de jongste verkocht en nu wil ik nieuwe fietstassen, maar daar denk ik nog even over na!

    1. Misschien kun je die evt. ook nog via de kringloop of tweedehands? Niet is natuurlijk het goedkoopst, maar mocht je toch merken dat dat niet praktisch is, is gebruikt misschien ook nog een optie! Ik had zelf fietsmanden die ik eigenlijk nooit gebruikte en die heb ik uiteindelijk weggedaan. Je zou ook maar net iemand treffen die dat heeft 🙂

  6. We hadden het vorig jaar toen we de muren van ons vorige huis verfden. Ze leken allemaal wel een beetje wit, tot we er eentje wit verfden. Bleken alle muren beige of grijzig en vies naast dat witte.

    Hier lijkt het tegenovergestelde te gebeuren. Ik kocht nieuwe stoelen voor mijn vader en moeder, omdat onze vorige bank nogal rottig zat. 'Ah, kringlopertjes. Geeft niets', appte mijn vader terug toen ik hem blij een foto van de nieuwe aanwinsten stuurde 😀

    1. Haha, zag hij ze aan voor kringlopers terwijl het nieuwe waren? Weet je ook dat je daar de volgende keer weer gewoon heen kunt gaan 😛 En met schilderen is het idd zo, als je één ding doet, dan gaat de rest ineens ook opvallen.

  7. Heel herkenbaar. Kocht een nieuwe bank en daar moesten ook nieuwe kussens op. Een schilderij erboven maakt het "af".
    Toen het tot me doordrong, snel op de rem getrapt……..

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.