Geld. Als je het niet hebt, is het niet goed. Dan heb je waarschijnlijk een rotleven en kun je niks. En als je het wel hebt, dan is het ook niet goed. Dan heb je waarschijnlijk even goed een rotleven en heb je sowieso niets voor een ander over. Met dat soort ideeën laten we niet alleen onszelf bepalen bij iets dat alleen een middel zou moeten zijn, maar vinden we ook iets van een ander. En daar houd ik eigenlijk niet zo erg van. Ik vind geld als middel best heel praktisch en daarom heb ik er ook graag genoeg van. Maar ik vind het niet zo tof om door anderen be- of veroordeeld te worden om wat ik al dan niet doe met mijn geld. Zo belangrijk is het nu ook weer niet.
In dit artikel:
Rijke witte bubbel
Het bovenstaande is natuurlijk even heel generaliserend. Juist in de ‘consuminderbranche’ zijn er ontzettend veel mensen die héél rijk kunnen leven met héél weinig geld. Of dat nu een vrijwillige keuze is of niet.
Dus hoe kom ik hier nu op? Dat komt vooral door het stuk dat Mariimma van de week schreef over wat zij de ‘rijke witte bubbel’ noemt. In het kort zijn dat de mensen die objectief gezien – als in: afgezet tegen een modaal inkomen – heel rijk zijn, maar zich zo niet voelen. De mensen die eigenlijk niet (meer) weten dat het niet ‘normaal’ is om een paar duizend euro in de maand te verdienen, om je kinderen op drie soorten klasjes te hebben en die het frugal vinden om nét niet het laatste type van die dikke fotocamera te kopen.
Hoewel ik het met haar eens ben dat er wat dat betreft misschien wel een steeds grotere tweedeling in ons land komt, vond iets in mij het ook een beetje jammer. Want het laat maar weer eens zien hoe gemakkelijk het is om vanuit je eigen positie te oordelen. Zelfs als je het niet zo bedoelt en zelfs als je dat eigenlijk helemaal niet wilt doen. En dat allemaal om geld.
Dat zette me aan het denken.
Geld zegt niets weinig
Hoewel ik mezelf niet reken tot de ‘rijke witte bubbel’* en denk dat ik nog wel enig realiteitsbesef heb waar het geld betreft, herken ik ook dingen die Mariimma beschrijft. We zijn rijker dan ooit, maar dat vinden we ook normaler dan ooit. Ik vind het ‘normaal’ om te kunnen sparen, binnen het redelijke te kunnen kopen wat ik wil en op vakantie te gaan. En ik heb me ook wel eens – al dan niet hardop – afgevraagd hoe iemand in hemelsnaam tienduizenden euro’s studieschuld kan hebben. En om heel eerlijk te zijn begrijp ik dat ook echt niet. Ik had het er toevallig gisteren met vriend nog over, dat de studenten van nu best wat geld moeten hebben of lenen om te kunnen studeren. Maar verder dan ongeveer 15.000 euro voor een studie van 4 jaar kwam ik niet. Dat heeft de mijne sowieso niet gekost.
Dat is geen gokje, maar een feit. Want als ik er met de pet naar had gegooid, had ik elke cent terug moeten betalen. En die ‘elke cent’ werd wél vastgelegd. Ik denk niet dat ik het totaaloverzicht nog heb, maar in de periode 2002-2006 betaalde je grofweg 1500 euro per jaar aan collegegeld. Doe daar per jaar nog 500 euro aan boeken bij (soms nieuw, soms tweedehands, soms bieb) en je komt op 8.000 euro. Als je dan uitgaat van 15.000 euro, dan heb je dus nog 7.000 euro speling. Overigens moet ik wel zeggen dat ik er bewust voor koos om twee uur heen en twee uur terug naar Groningen te reizen; als ik op kamers wilde, dan moest ik dat zelf betalen. En daar had ik, ondanks bijbaantjes, écht het geld niet voor. Maar goed, ik dwaal af.
* Ik beschouw mezelf overigens wel als rijk en ben het grootste gedeelte van het jaar ook wit. Het is vooral het ‘bubbel’-deel waar ik mezelf dan wat minder in herken
Rol van geld
Ik merk dat ik soms best een beetje moeite heb met geld. Niet in de praktische zin; ik kan er best aardig mee omgaan. Maar met de rol die het tegenwoordig speelt. Het lijkt langzaam maar zeker te zijn verworden tot iets dat ook de waarde van mensen bepaalt. En in zo’n wereld zou je misschien zelfs af en toe wel eens kunnen denken dat hoeveel je op de bank hebt staan iets over jouw waarde zegt. Dat is best lastig. Want geld an sich zegt niets over jou. Misschien is het wel een middel waarmee je kunt laten zien hoe creatief je bent. Of een middel dat je kunt gebruiken om anderen te helpen. Of om meer klaar te staan voor je gezin. De keuzes die je daarin maakt, die zeggen wat over jou. En hetzelfde geldt voor anderen. Wat je buurman wel of niet heeft, zegt niets over hem. Als jij dat wel vindt, dan zegt dat van alles over jou.
Vrijheid = terug naar de basis
Daarom vond ik het voor deze #FreedomFriday wel mooi om eens te kijken naar iets dat écht vrijheid geeft. Want ook daarin is geld alleen een middel. Als je genoeg geld op de bank hebt om niet meer te hoeven werken, maar totaal niet kunt ontspannen, dan ben je nog steeds niet vrij.
Om echt vrij te zijn, moet je terug naar de basis.
En dan heb ik het niet over zonder pakjes en zakjes koken of zelf je nieuwe kapstok in elkaar zetten, maar over jezelf als persoon. Wie ben jij eigenlijk? Wat vind jij belangrijk? Wie ben jij als alles waaraan mensen status ontlenen wegvalt? Hoe kun jij vrij zijn in je hoofd? Wat is jouw basis?
Buitenkant vs. binnenkant
Ik vind het voor mezelf best een uitdaging om die vragen te beantwoorden. Waarschijnlijk omdat ik ongemerkt (en ongewild) óók een bepaalde betekenis aan dingen koppel. Het is zo makkelijk om jezelf eventjes goed te voelen als je een baan hebt, een mooi inkomen, een goede auto onder je kont en een leuke spaarrekening. Plak er ook nog een leuke partner en twee modelkinderen bij en je bent voor de buitenwereld helemaal het mannetje/vrouwtje.
Maar dat goede gevoel houdt niet aan als het ten koste gaat van een leuk mens zijn. Als je bijvoorbeeld continu gestrest bent. Of als je nooit tijd hebt om iets met vrienden of familie te doen. Of als je uit angst voor reacties uit je omgeving toch maar niet vertelt dat je eigenlijk dolgraag wandelend op bedevaartstocht wilt naar Rome. Want dan ben je er ‘zo één’. Nu zeg ik niet dat dat zo moet zijn. Misschien ben je wél echt dolgelukkig. Ik hoop het van harte! Maar ik denk dat heel veel dingen – zeker tegenwoordig – van de buitenkant heel veel mooier lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Bij jezelf, maar zeker ook bij die ander. Waar jij dus maar de helft van ziet en eigenlijk gewoon helemaal niets van weet.
En als je daar dan verandering in wilt brengen, dan komt het ook al heel snel weer op geld aan. Zelfontwikkeling en -ontplooiing is een industrie geworden. Als je er maar genoeg geld (en liever niet teveel tijd en inspanning) tegenaan gooit, dan leer je precies wat je moet doen om voortaan mindful je allermooiste leven te leiden. Een geheel verzorgd stilteweekend in een klooster, een ontspanningsretreat op Bali; alles om je weer terug naar die basis te krijgen. Het liefst een beetje Instagrammable.
Maar als het je geld kost, dan kost het je tijd. En als het je tijd kost, dan kost het je vrijheid.
In vrijheid terug naar de basis
In het afgelopen jaar heb ik ontzettend veel boeken gelezen en cursussen en workshops gevolgd. Ik wil niet eens weten wat dat gekost heeft. En ik zal ook niet zeggen dat het weggegooid geld is geweest; overal leer je weer iets van. Is het niet inhoudelijk, dan is het wel over jezelf. Maar het kan ook al heel snel een vorm van bezigheidstherapie worden. Net als die nieuwe sportkleding kopen in plaats van gewoon naar buiten gaan en echt iets doen dat bijdraagt aan die goede gezondheid die je eigenlijk wilt. Je houdt jezelf een beetje voor de gek en stelt het moment van ‘echte’ pijn (en dus groei) wat verder uit. Hoewel je misschien inmiddels wel aan het zoeken bent, zoek je steeds op de verkeerde plekken.
Op de cover van het tijdschrift van Oprah (zie foto, zelf gemaakt!) stond deze maand wat dat betreft wel een heel sprekende tekst: Wat als je dingen anders zou zien? Niet ‘zou kunnen zien’, maar ‘zou zien’. Dat is gewoon een keuze die ik – en jij ook – kan maken. Wat als ik dingen gewoon kan zien voor wat ze zijn? Zonder de betekenis die de wereld er inmiddels aangegeven lijkt te hebben. Of überhaupt er iets van te vinden. En dan is het net als met het milieu of met Michael Jackson; als je wilt dat iets beter wordt, dan moet je beginnen bij jezelf.
Wat zou ik dan kunnen veranderen voor een vrijer leven?
Het enige antwoord daarop is denk ik: terug naar jezelf. Dat is de basis. Eigenlijk schreef Iris daar al heel mooi over in haar boek Thuis zonder Huis. Meer tijd doorbrengen in de natuur. Minder (ver)oordelen. Over mezelf en anderen. Minder bezig zijn met wat maatschappelijk gewenst is. Meer afgaan op wat ik voel. Doen wat ik leuk vind. Leren wat ik graag zou willen leren. Uit de buurt blijven van negativiteit en er vooral ook zelf niet aan bijdragen. Maar gewoon werken aan een leuk mens voor mezelf zijn. Niet alleen eentje waar ik graag tijd mee doorbreng – want dat doe ik nu al – maar ook eentje die dat stukje vrijheid allang gevonden heeft en overal met zich mee kan nemen. En daardoor gewoon altijd met een open blik deze mooie wereld in kan kijken.
Zou dat niet écht vrij voelen?
Deze post kan affiliate-links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra's (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!
Je inspireert me om een blog te schrijven waarin ik mensen uit de rijke witte bubbel voorreken wat vier jaar studeren echt kost wanneer je ouders niets bijdragen.
En later misschien een blog waarin ik uitleg dat die bubbel méér mensen bevat dan veel mensen denken. Misschien jou ook wel, hoewel het vanzelfsprekend aan jou is om die conclusie te trekken….
Ik kom erop terug! 🙂
Adine, goed stuk!! Ik ga het zo nog een keer lezen. Volgens mij ben ik het helemaal met je eens. Behalve dan de zin: ‘Als je er maar genoeg geld (en liever niet teveel tijd en inspanning) tegenaan gooit, dan leer je precies wat je moet doen om voortaan mindful je allermooiste leven te leiden.’ Je leert dan alleen maar te doen alsof je mindful je allermooiste leven leidt ;-).
Haha, die was ook sarcastisch bedoeld 😉
Het intrigeert me dat meer tijd doorbrengen in de natuur een rol speelt wat betreft vrijheid bij jou. Hoe zit dat precies? Wat voor rol speelt de natuur daar bij voor jou?
Ik denk dat ’t ‘m voor mij vooral zit in het feit dat je daar echt even helemaal in het moment kunt zijn. Er zijn geen ‘kunstmatige’ afleidingen, zoals telefoons, push-bericht en dat soort dingen, en wel heel veel dingen die ‘nu’ zijn: blaadjes die vallen, een paard dat ergens staat te grazen, mooie bloemen, stromend water, een eekhoorn, enzovoorts. Het steeds bezig zijn met wat NIET *nu* *hier* is, zorgt volgens mij voor heel veel onrust, ontevredenheid en on-vrijheid. Ik realiseer me dat dit misschien nog wat vaag overkomt, maar maakt het het in ieder geval iets duidelijker?
Haha, ik ben benieuwd! En ook of je me kunt overtuigen dat het onmogelijk is om je studie af te ronden met maximaal 15.000 euro schuld. Want als ik gewoon praktisch naar de kosten kijk van toen ik studeerde (let wel: we hebben het dan over zo’n 15 jaar geleden), dan kom ik daar alleen aan als je keuzes maakt om bijvoorbeeld op kamers te gaan wonen. Mijn ouders hebben destijds alles tot op de cent bijgehouden en het eindbedrag daarvan was niet > 15.000. Dat kwam zelfs niet in de buurt. Het maakt daarvoor wat mij betreft niet uit wie het betaald heeft; het gaat om het totale kostenplaatje.
Ik ga dan overigens wel uit van échte studieschuld. Als je ouders je op je 18e uit huis zetten en je overal zelf voor opdraait, dan is het een ander verhaal. Maar de kosten die je dan extra maakt, zijn geen STUDIEkosten. Ik snap dat je dan liever die kosten betaalt met een goedkope DUO-lening dan met een dure PL, maar dat valt voor mij niet onder studiekosten.
Dan ga ik die uitdaging toch maar niet aan. Want ik heb het inderdaad om alle kosten die studenten hebben en die veel studenten (namelijk zij die niet in die rijke witte…. jeweetwel…) helemaal zelf moeten zien op te brengen. Van studieboek tot wc-papier en van zorgverzekering tot thee….
Hmm ik heb het stuk van Mariimma nog niet gelezen.
Maar hier in huis gaat het er aan tafel heeeeeel vaak over (met de kinderen) dat wij absoluut tot de “rijke witte bubbel” behoren (al gebruik ik die term niet, haha).
Ons gezinsinkomen heeft de afgelopen jaren behoorlijk gefluctueerd, van beneden de armoedegrens tot bijna 2x modaal. Hoewel we daarmee nooit tot de rijkere Nederlanders (in financiële zin) hebben behoord, en juist wel een tijdje tot de armere, vind ik het toch goed om aan mijn kinderen mee te geven dat dat allemaal relatief is. Hier in Nederland behoren we namelijk allemáál tot de rijkste 10% (of zoiets) van de wereld, als je even het grote plaatje bekijkt.
Maar ik ga even lezen wat zij erover schrijft, ik ben benieuwd.
Dat is inderdaad heel goed om ook aan kinderen mee te geven! Zeker als je op wereldniveau kijkt, zijn we in Nederland al rijk, zelfs als je arm bent. En als je dan ook nog eens een inkomen, gezondheid en een dak boven je hoofd hebt, dan ben je in het grote plaatje helemaal meer een uitzondering dan de regel. Overigens ik wil daarmee niet zeggen dat er in Nederland geen echte armoede is. Als je hier op of onder de armoedegrens leeft kun je van dat bedrag in een land als Ethiopië misschien als een vorst leven en ben je vergeleken met daar rijk, maar daar heb je hier natuurlijk niet zoveel aan.
Zoonlief studeert geneeskunde, en dat is 6 jaar. Woont op kamers. Is per maand rond de 1200 euro kwijt (totaal, dus inclusief boeken en collegegeld (2035,-)). Bijbaantje is onhaalbaar, want coschappen slurpen alle tijd op, en die worden niet gezien als een betaalde stage. Dus reken maar uit….Studieschuld van 86400 euro. Zijn beurs wordt geen gift omdat wij net teveel verdienen. We helpen hem financieel. Maar dan nog denk ik dat je je verwondering over de hoogte van een studieschuld misschien een beetje mag nuanceren….;-)
Dat is een flink bedrag! En je hebt natuurlijk studies die langer duren en daardoor automatisch meer kosten. Ook het collegegeld is in de afgelopen jaren duidelijk flink omhoog gegaan. Ik zie wel dat in deze kosten dus óók zijn op kamers wonen is meegenomen. Vermoedelijk ook zijn (gedeeltelijke) levensonderhoud. Ik snap dat die hierbij komen, maar tegelijkertijd zijn dat geen pure studiekosten.
Waar ik trouwens wel benieuwd naar ben; waar kan ik meer informatie vinden over waarom een beurs geen gift wordt omdat je als ouders teveel verdient? Als ik bij DUO kijk, dan lijkt dat niet met elkaar te maken te hebben. Ik zie wel dat de hoogte van de eventuele aanvullende beurs daar invloed op heeft (en dat je die soms dus ook niet kunt krijgen). Die kan echter ‘gewoon’ nog worden omgezet in een gift bij het behalen van het diploma in 10 jaar. Volgens mij is dat zowel in het oude als in het nieuwe systeem gelijk: hoeveel je krijgt hangt af van de inkomsten van je ouders, maar alles wat je echt aan beurzen (dus niet aan leningen) krijgt, wordt in principe nog steeds omgezet in een gift als je je diploma binnen 10 jaar haalt. Zie hier de informatie die DUO daarover geeft.
Maar coschappen duren slechts 2 jaar Kima. De eerste vier jaar kun je ook als geneeskundestudent wel een bijbaantje hebben, iedere zaterdag bijvoorbeeld of 2-3 avonden per week, en in de zomer- en kerstvakantie. Tijdens die 2 jaar coschappen loopt de studieschuld bij jullie zoon weliswaar op met 28800 euro, maar in de jaren ervoor had hij de schuld per jaar flink kunnen beperken.
Overigens kun je die schuld tijdens de coschappen nog met een 3-5000 euro terugbrengen door in die 2 jaar in de zomer- en kerstvakantie een bijbaan te zoeken.
Hij woont op kamers schrijf je. Als hij thuis had gewoond hadden jullie meer kosten aan hem gehad, 100-200 euro per maand schat ik. Als je dat nu aan hem schenkt, omdat hij niet thuis woont, scheelt dat ook weer een paar 1000 euro studieschuld.
Bij een student geneeskunde zou de studieschuld volgens mij best onder de 50.000 kunnen blijven, ondanks de vele contacturen, de langere studieduur en de 2 jaar coschappen.
Het grote voordeel van zijn studiekeuze is dat hij zeker is van een baan met een behoorlijk inkomen straks.
Sorry voor deze uitwijding Adine. Ik kan het alleen maar heel erg eens zijn met je laatste alinea. Mooi dat je pleit voor een open blik, zonder oordelen.
Hoi Marana,
In Utrecht gaan de studenten al in jaar 3 coschappen lopen. (dus de laatste 4! jaar!) En inderdaad heeft hij een bijbaan (prikpoli), dat is geld voor extra dingen. Nieuwe winterjas, schoenen etc. En wij sponsoren hem inderdaad, zodat hij straks met al te veel schulden uitkomt. Dat is niet voor elke student de situatie. De studie kost hem best veel kruim, veel tijd. Dan is soms het hebben van een bijbaan juist erg duur. Want elk jaar extra studie is er 1.(veel werken en je studiejaar niet halen is dus niet handig…) En je hebt gelijk dat je zegt dat er na specialisatie een redelijk inkomen kan zijn. Maar….niet vergeten dat je dan al minimaal 10 jaar verder bent, en een ander misschien al 6 jaar aan t werk kan zijn. Maargoed, het ging er mij meer om dat er verbazend werd gereageerd op het hebben van een grote studieschuld…En dat leek me niet terecht.
Ik snap je verwarring. Je krijgt alleen je aanvullende beurs als je ouders niet kunnen betalen. Zoon heeft er geen recht op. Dus dan kun je het bedrag van de aanvullende beurs extra lenen. Maar het staat er op DUO inderdaad wat onhandig beschreven.
Ja, dat bedoel ik! Je krijgt ‘m dus alleen als je ouders niet teveel verdienen, maar ALS je hem krijgt, dan wordt het in principe een gift (mits je binnen 10 jaar je diploma haalt). Je zoon krijgt hem in dit geval sowieso niet, die moet dus lenen en elke lening is sowieso terugbetaalbaar. Dat is zuur; als de basisbeurs er dan nog was geweest, dan had hem dat over 6 jaar – met de bedragen van 15 jaar terug – toch nog een dikke 17.000 euro aan schuld kunnen schelen.
Bedankt voor je extra toelichting! En hopelijk verdient je zoon die schuld straks inderdaad weer héél snel terug!
Ohh en Adine, was het maar waar! Na 2015 is dat niet meer zo. Alle beurs is lening. Wordt bij het behalen van je studie geen gift meer. Hangt dus af van wanneer je bent begonnen….Bij een laag inkomen van de ouders krijg je wél een lening-gift. En het klopt dat niet alle kosten perse studiekosten zijn. Wonen is inderdaad een grote kostenpost….En met een bijbaan werd bijvoorbeeld onlangs een nieuwe laptop gefinancierd…Daar gebruikt hij zijn lening niet voor.
Mooi geschreven en helemaal waar. Zo lang je niet te streng bent voor jezelf en je eigen weg volgt en schijt hebt aan wat anderen van jou en de dingen die je doet vind, dan ben je denk ik vrij goed op weg naar een vrij leven. De mening van andere leren loslaten, daar ben ik ook al een tijdje mee bezig. Is nog niet altijd even makkelijk, maar het gaat wel steeds beter bij mij!
Wat een bijzondere visie. Kosten levensonderhoud zijn geen echte studiekosten schrijf je. Klopt natuurlijk. Maar als je vier jaar lang niet eet wordt er ook weinig gestudeerd….dus waar komt dat geld dan vandaan volgens jou?
Mooi stuk Adine, om eens over na te denken.