#FreedomFriday: hoe jij denkt over geld, is de schuld van je ouders

Geld ouders

Zoals alles in het leven de ‘schuld’ is van je ouders. Met een knipoog natuurlijk, mijn moeder leest ook mee 😉 Maar als het over geld gaat, dan heb je wel degelijk iets van hen meegekregen. Op jonge leeftijd merk je er waarschijnlijk niet veel van, maar naarmate je ouder wordt, zie je hoe je ouders met geld omgaan en welke impact dit op jullie gezinsleven heeft. En dat leidt tot bepaalde overtuigingen over en houdingen ten opzichte van geld.

Wat je van je ouders leert over geld

Een paar jaar geleden werd er in het Journal of Financial Therapy een onderzoek (pdf) gepubliceerd naar wat mensen van hun ouders leren over geld. Een groep wetenschappers besloot hiernaar onderzoek te doen, omdat al eerder was gebleken dat financiële zaken voor veel stress kunnen zorgen. Waarom dat zo is, is echter nog niet zo uitgebreid onderzocht. Zeker niet in de context van familie.

En dat terwijl inmiddels heel duidelijk is dat veel overtuigingen al worden ontwikkeld tijdens de jeugd, vaak van generatie tot generatie worden doorgegeven, meestal onbewust zijn, maar wél veel impact hebben op het gedrag.

Voor het onderzoek werden 72 aan geld gerelateerde overtuigingen voorgelegd aan respondenten. Zij moesten hiervoor aangeven in welke mate ze het eens waren met de overtuigingen. De onderzoekers wisten op basis hiervan tot vier veelvoorkomende ‘money scripts’ te komen. Deze money scripts kun je ook zien als houdingen die mensen ten opzichte van geld hebben, en vasthouden naarmate ze ouder worden.

Deze scripts hangen nauw samen met de money blocks waarover we het in de minicursus Master Your Money hebben gehad. Het zijn:

“We praten er niet over”

Het eerste money script is er eentje die je in Nederland ook veel ziet: we praten er niet over. Veel kinderen worden opgevoed met het idee dat praten over geld niet netjes is. Praten over je stoelgang is oké. Je hele hebben en houwen op internet zetten is oké. Maar over geld praten? Nee.

Mensen met dit money script geloven dat het onnodig of ongepast is om met anderen over geld te praten.

Persoonlijk vind ik dat ontzettend jammer. Zeker als je ziet dat veel jongeren tegenwoordig in en met schulden opgroeien, is er ontzettend veel winst te behalen als we personal finance gewoon tot standaard schoolvak maakten.

Herken je dit bij jezelf? Dan kun je voorzichtig beginnen door een gesprek aan te knopen met iemand wiens financiële expertise je vertrouwt. En die zijn/haar mond houdt; babysteps.

“Ik verdien het niet”

Er zijn een aantal mensen met wie ik regelmatig leuke gesprekken heb over geld en mindset. Onlangs ging zo’n gesprek over vakanties en het ‘oprekken’ van je money mindset.

Toen onze huwelijksreis werd geannuleerd, en ik dat deelde via mijn Instagram-stories, zei mijn business coach direct: “Luxer boeken!!! Is een teken!!”

Je begrijpt: ik voelde even weerstand. Ik murmelde wat over kosten en beschikbaarheid, maar vond het tegelijkertijd ook wel een heel uitdagend experiment. Want inderdaad: als er een deur dichtgaat, gaat er een raam open. En in dit hele verhaal waren al een paar momenten geweest waarop ik het gevoel kreeg dat het inderdaad een goed idee zou zijn om m’n hart te volgen bij het boeken.

Ik deed het. En het voelt een klein beetje eng. Want wat als ik ineens onder een brug zit en denk: was ik nu maar niet op vakantie gegaan?

Volgens het onderzoek komt de gedachte van ‘het niet verdienen’ voornamelijk voor bij mensen die uit een gezin komen waar ze het vroeger niet zo breed hadden. Hierdoor levert ‘weelde’ een moreel schuldgevoel op.

Maar als je meer dan genoeg geld hebt, dan wil dat niet zeggen dat je het moet verspillen. Neem bijvoorbeeld Warren Buffett, één van de rijkste mensen ter wereld. Hij woont al 50 jaar in hetzelfde huis en heeft een groot deel van zijn fortuin weggegeven aan goede doelen. Hij maakt het verschil in het leven van talloze mensen en dat zou hij niet kunnen doen als hij geen financieel succes had.

Om dat weer even terug te brengen naar die reis: zoiets gaat natuurlijk niet eens specifiek om die reis. Het gaat om het oprekken van je money mindset. Geloven dat je het wél waard bent. Niet alleen die reis, maar ook bijvoorbeeld de bedragen die je vraagt voor je werk, het salaris dat je uitonderhandelt, enzovoorts.

Geloof dat je het waard bent om meer (veel!) te verdienen en bedenk ook eens wat voor goeds je daarmee in de wereld zou kunnen doen.

“Ik heb nooit genoeg!”

Een idee dat vaak voortkomt uit opgroeien in een zuinig nest. Want opgroeien in een zuinig nest, betekent niet automatisch dat je ook zuinig wordt. In het onderstaande filmpje geef ik daar een korte toelichting op:

Als je vroeger weinig had, kan het zijn dat je alle problemen die er vroeger waren toeschrijft aan het gebrek aan geld. Je bent geen profvoetballer geworden, omdat er geen geld was voor goede voetbalschoenen. Je ouders zijn gescheiden, omdat ze altijd ruzie hadden over geld. Of ze hebben nog steeds ruzie over geld, maar kunnen niet scheiden, vanwege geld.

Wanneer je jeugd er zo uit heeft gezien, dan kan het zijn dat je het hebben van geld gaat verheerlijken. Dan hebben je ouders je misschien wel geleerd dat geld al je problemen oplost.

Maar zoals we inmiddels ook weten: meer geld leidt niet automatisch tot een gelukkiger leven. Tot een jaarinkomen van zo’n 67.000 euro maakt een hoger salaris nog gelukkiger, maar daarna niet meer.

Van je geld besteden aan wat jij belangrijk vindt kun je wél veel gelukkiger worden. Dus als je merkt dat je weerstand voelt tegen een zuinige levensstijl, bekijk dan eens welke doelen jij jezelf eigenlijk stelt voor dit leven. En hoe staat het daar nu mee? Misschien motiveert dat je om tóch eens een budget op te stellen en bewust te gaan sparen.

“Het is belangrijk om mooie spullen te hebben”

Heb je regelmatig de behoefte om jezelf te verwennen? Dan bestaat de kans dat je ouders altijd hun best deden om je alles te geven wat je wilde. En dat je misschien ook ergens wel het gevoel hebt gekregen dat je hier recht op hebt.

Natuurlijk, geld kan een bepaalde status met zich meebrengen. Foto’s van vakanties op Bali en Fiji trekken op Instagram vaak meer likes dan jij in je tent in het Drentse Drouwen.

Maar je eigenwaarde zou niet samen moeten hangen met je nettowaarde. Het kan echter zijn dat dat wél het idee over geld is dat je van je ouders hebt meegekregen.

Denk eens terug aan hele dure dingen die je in het verleden hebt gekocht. Maakte die aankopen je echt langdurig gelukkig? En word je er nog steeds gelukkig van? Heb je ze ook daadwerkelijk al betaald, of ben je je schuld nog aan het afbetalen?

Als je ziet dat het idee dat mooie spullen hebben belangrijk is totaal niet effectief is, wordt het ook makkelijker om dit idee aan de kant te zetten.

Voor je verder leest, wil ik je iets vragen...

Is jouw geld op voordat je maand voorbij is? Wil je weten wat de beste spaarmethodes zijn?

Overweeg je om aan de slag te gaan met beleggen , maar weet je niet waar je moet beginnen?

Meld je dan nu aan voor mijn inspiratiemail - met content die je nergens anders vindt!

Wat kun je hier nu mee?

Leuk om te weten, maar wat kun je hier nu mee? Eigenlijk geldt hiervoor hetzelfde als voor vrijwel alle andere dingen in het leven: zodra je weet dat je iets doet/denkt, kun je er iets mee doen.

Zodra je in de gaten hebt wat jouw denkpatroon ergens over is – en dat is in dit geval over geld – dan kun je hier steeds makkelijker op anticiperen.

De onderzoekers hoopten er met hun resultaten voor te kunnen zorgen dat mensen hun belemmerende overtuigingen zouden herkennen en hun financiële situatie konden verbeteren.

Neem het voorbeeld van dat het belangrijk is om mooie spullen te hebben. Als jij weet dat dat jouw valkuil is, kun je bijvoorbeeld besluiten om langer na te denken over je aankopen. Je kunt tijdens die denkperiode voor jezelf eens goed nagaan wat de aankoop voor je geluksgevoel zou doen, zowel nu als op de langere termijn.

Merk je dat je het gevoel hebt dat je bepaalde dingen niet verdient? Onderzoek dat dan eens. Waarom zou jij iets niet verdienen? En heeft iemand anders er minder om, wanneer jij meer hebt? En als je jezelf niets gunt, betekent dat dan wel dat je het beste van jezelf aan een ander kunt geven? Als je deze overtuiging bij jezelf ontdekt, kun je ook veel baat hebben bij het ontwikkelen van een positieve money mindset.

En misschien herken je het allemaal wel een beetje.

Ik wel namelijk. Bij ons is praten over geld nooit echt een taboe geweest, hoewel we ‘natuurlijk’ wel hebben geleerd dat je niet van alles over geld aan andere mensen gaat vragen. En ‘natuurlijk’ geef je het beste weg aan een ander en houd je niet zoveel voor jezelf.

We hebben meer dan genoeg, maar ontlenen wel een bepaalde zekerheid en veiligheid aan het hebben van geld. En daarvan heb je eigenlijk niet snel genoeg. En die mooie spullen… tsja, je hebt ze niet nodig, maar soms verdien je toch wel een klein beetje?! Nu heb ik ze gelukkig nooit op de pof gekocht, maar ik kan ook niet met droge ogen zeggen dat elke aankoop me nog steeds duurzaam geluk oplevert.

Dus daar ga ik de komende weken weer wat extra aandacht aan schenken. Aan het onderzoeken van die onbewuste, soms bijna onmerkbare overtuigingen.

Welk van deze overtuigingen herken je bij jezelf?

Volg LekkerLevenMetMinder nu ook op Pinterest, Facebook en Instagram!

Deze post kan affiliate-links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra's (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!

Ontdek waar jij geld laat liggen


Adine @ LekkerLevenMetMinder

Nadat ik in 2010 'wakker' werd met een hypotheek van ruim 400.000 euro, tegen 6% rente, gooide ik het roer om. Ik loste in razend tempo zo'n 70.000 euro af, minimaliseerde stevig én ging bewust kleiner wonen. Op Lekker Leven Met Minder deel ik mijn verhaal en schrijf ik over consuminderen, hypotheken, aflossen, sparen, besparen en zuinig leven, maar ook over financiële vrijheid, rust en mijn zoektocht naar een rijk en tevreden leven.

10 Comments
  1. Ik struikelde inderdaad een beetje over het woord ‘schuld’. Maar dat je bepaalden dingen (onbewust) overneemt van je ouders zal ik zeker niet ontkennen. Dat heet ‘opvoeding’ en kleurt onherroepelijk hoe en wie je bent.

    Het is zeker goed om dergelijke overtuigingen te onderzoeken en te kijken of je ze wel mee wilt slepen.

  2. Wat een goed, uitgebreid artikel!

    Overtuigingen die ik heb vanuit mijn jeugd:
    – Sparen is belangrijk! We gooien niet zomaar veel geld over de balk.
    – Lenen moet je nooit doen (behalve voor een huis, want huren is geld weggooien)
    – Ga altijd voor zekerheid
    – Winkelen is leuk
    – En verder een soort bescheidenheid, dat je idd vooral niet moest opscheppen over geld, maar ook bijvoorbeeld niet “arrogant” moest zijn door te vragen om een hoog salaris oid

    Het grootste deel van mijn overtuigingen is wel “opgelost” nu denk ik. Althans, het deel dat ik wil oplossen 😉 Ik ben nog altijd heel blij met de denkbeelden over sparen en lenen.

  3. Mijn ouders waren zuinig, ieder dubbeltje werd omgedraaid. Ik ben zuinig, mijn zus geeft het geld liever uit en mijn broer zit daar ergens tussen in. Dus hoe mijn ouders dat voor elkaar hebben gekregen, geen idee. ??

    1. Ik denk dat dat een heel mooi voorbeeld is van het stukje ‘nature vs. nurture’; je krijgt dan mogelijk alledrie hetzelfde voorbeeld (hoewel dat ook nog weer een beetje kan verschillen, want je hebt toch allemaal een andere positie in het gezin, waardoor je ervaringen ook anders zijn), maar doet daar dan zélf iets mee. Als je uit een zuinig nest kunt, kun je heel zuinig worden, maar het kan ook zo zijn dat je er juist mee gaat smijten, omdat je denk dat je dat gelukkiger maakt.

      Het bijzondere is dat dit vaak hele onbewuste processen zijn. Je moet écht heel eerlijk naar jezelf, je gedrag en je overtuigingen willen kijken, om hier wat mee te doen. Ik merk zelf dat dat best een uitdaging kan zijn. Ik ben bijvoorbeeld ook wat aan de zuinige kant en vind dat in principe ‘goed’. Maar: daar staat tegenover dat ik bij tijd en wijle wel wat moeite kan hebben met genieten van geld (uitgeven). Dat is ook niet de bedoeling, want uiteindelijk is het een middel om het leven leuker, mooier en rijker te maken. Aan geld hebben zonder er iets mee te doen, heb je immers niets.

  4. Mijn handige tip met geld. Als je jong bent is je inkomen vaak nog niet zo hoog, toch kom je vaak daar gewoon van rond. Je bent het zelfs gewend. Wat als je nu bij een salarisverhoging met jezelf afspreekt, 1/3 dat heb ik verdiend, 2/3 ga ik automatisch sparen. Je leeft immers naar je portemonnee, maar hebt straks dan ook nog eens een vette spaarrekening. Altijd handig toch?
    Zo spaarde ik voor een stukje eigen huis.

    1. Ja, hier heb je helemaal gelijk in! Vaak krijg je te maken met lifestyle-inflatie; gaan leven naar wat er binnenkomt. Maar dat is hartstikke zonde, want juist in die periode waarin je nog gewend bent met weinig rond te komen én je meer inkomen hebt, kun je keihard sparen!

  5. Bij ons thuis was voelbaar weinig geld, toch kwamen we niets tekort. Alles was er altijd, maar gewoon in heel bescheiden mate. In het weekend de ‘luxe’ dingen, een fles priklimonade, een zak chips op vrijdagavond en zondagmorgen stond er een bakje snoep voor ons klaar zodat we nog lekker even in bed gingen lezen en onze ouders een beetje uit konden slapen. De tijden waren ook anders, veel kinderen zaten in dezelfde situatie. Ik voelde het wel goed want als ik schoolspullen ging kopen probeerde ik altijd de goedkoopste dingen te kopen zodat ik zoveel mogelijk geld aan mijn moeder terug kon geven. Die krampachtigheid met geld heb ik nog steeds een beetje, ik spaar veel (want vroegpensioen natuurlijk ;)) ben zuinig (wat ik zelf wel een goede eigenschap vind) maar niet krenterig, dat vind ik niks.

    Maar…. ik heb de laatste twee maanden een aantal kunstwerken op een veilingsite gekocht, echt een ‘onnuttige’ uitgave (want voor mezelf ;)) maar ben er zo blij mee. Mijn huis is er echt mooier van geworden en ik kijk er met plezier naar. Toch nog een beetje mijn opvoeding te boven gekomen. ;j

    Hoe was het bij jou vroeger thuis?

    1. Leuk dat je ’t vraagt; ik heb er laatst nog eens aan teruggedacht en vertel er ook wat over in één van de filmpjes in de minicursus Master Your Money. Mijn ouders hadden het vroeger niet heel breed en hun ouders hadden weer de oorlog meegemaakt. De zuinige inslag was er dus sowieso. Toen mijn vader op gegeven moment ging ondernemen, ging het financieel beter, maar het zuinige bleef erin zitten. Ik heb zelf dus ook best lang gedacht dat wij ‘arm’ waren. Dat de basics er wel waren, maar dat er niet veel was voor luxe dingen.

      Uiteindelijk bleek dat wel mee te vallen, wij zijn ook zeker niets tekort gekomen. Als ik een dure spijkerbroek wilde, of nieuwe cd’s, dan mocht ik daar zelf voor werken, maar als er bijvoorbeeld een grafische rekenmachine nodig was, of er 400 gulden moest worden betaald om deel te nemen aan een uitwisseling voor school, dan hoefde ik me daar geen zorgen over te maken. (Hoewel ik dat soort dingen toch altijd wel wat spannend ben blijven vinden, het stukje van: ‘Oei, ik kost iemand anders nu geld, kan dat wel?!’ – blijft nog wel een kleine uitdaging 😉 )

  6. Ik heb het filmpje, wat bij dit artikel zit, net even gekeken, leuk gedaan en het is inderdaad een boeiend onderwerp. Ik zie de verschillen ook in mijn directe omgeving. De cursus heb ik niet echt nodig, mijn financiële plan is al uitgewerkt en vol op koers. 😉

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.