Is dit waarom jij niet kunt sparen voor je pensioen (of later)?

niet sparen pensioen

Sparen voor je pensioen. De een is er ontzettend goed in, de ander worstelt ermee. En wat blijkt: als jij er moeite mee hebt, dan kan het zomaar zijn dat er een hele goede reden is waarom jij niet kunt sparen voor je pensioen. Let wel: een reden, geen excuus. Ik zou hier namelijk niet over schrijven als er geen oplossing was.

Waarom je niet kunt sparen voor je pensioen (of later)

Misschien heb je weleens gehoord van de marshmallow test. Onderzoeker Walter Mischel beloofde vier- en vijfjarigen een tweede marshmallow, als ze ervoor kozen om de marshmellow die voor hen lag eventjes niet aan te raken als hij de ruimte uitging.

Hoewel de opdracht eenvoudig was en een verdubbeling van het aantal marshmallows kon opleveren, schrokten de meeste kinderen die eerste marshmallow meteen op en zagen ze dus nooit die tweede.

Ze wilden niet wachten op die tweede, omdat wat ze NU hadden, aantrekkelijker leek dan iets in de toekomst.

Volwassenen doen het niet veel beter. Als jij mocht kiezen tussen een halve reep chocolade nu, of twee repen over 3 jaar; wat koos jij dan? Veel mensen zouden dan toch voor die halve reep nu kiezen.

Dat komt vooral omdat je nu een bepaalde emotie voelt. Je hebt misschien wel trek. Of die chocolade ruikt zo heerlijk. Of je hebt een goede reden die maakt dat je het voor jezelf verdiend hebt. Je voorstellingsvermogen voor de toekomst is lang niet zo doorspekt met emoties.

Voor je verder leest, wil ik je iets vragen...

Is jouw geld op voordat je maand voorbij is? Wil je weten wat de beste spaarmethodes zijn?

Overweeg je om aan de slag te gaan met beleggen , maar weet je niet waar je moet beginnen?

Meld je dan nu aan voor mijn inspiratiemail - met content die je nergens anders vindt!

Onze realiteit is in de toekomst anders

Denk jij eens na over je toekomst. Waar sta jij bijvoorbeeld over een half jaar? Wat doe je met je leven? Hoe zie je eruit?

Het is best realistisch om te denken dat dat niet veel anders is dan een half jaar geleden. Of dat je – wanneer je tussen een half jaar geleden en nu veel progressie hebt gemaakt – die progressie nóg eens maakt.

Maar in je hoofd ziet die toekomst er vaak anders uit. Dan ben je wél eindelijk die overtollige kilo’s kwijt, heb je tijd voor je vrienden en heb je die carrière waar je al jaren over droomt.

En dan gaat er weer een dag voorbij waarin je eigenlijk helemaal geen stappen zet richting die toekomst. En weer een dag. Voor je ’t weet is het jaar voorbij en ben je nog geen steek verder.

Om die toekomst te veranderen, moeten we in het heden verandering doorvoeren. Maar dan stuiten we op emoties. Op verleiding. En dan is het soms makkelijker om nu de minder verstandige keuze te maken, want ‘straks doen we het wel anders’.

Als je ziet hoe ingewikkeld dit al is, als we het alleen nog maar over ‘later’ hebben, dan begrijp je waarschijnlijk meteen waarom sparen voor je pensioen helemaal niet bovenaan je verlanglijstje staat.

De toekomst is minder tastbaar

Hoewel we hele mooie ideeën hebben over de toekomst, is die toekomst vaak ook een stuk minder tastbaar dan het heden. Je weet wat je nu hebt, hoe je je voelt en hoe alles werkt. Maar compleet invoelen wat er nu nog niet is? Zeker iets dat nog zover van je af staat als je pensioen?

Ik geef het je te doen.

Dan moet je er wel een héél sterk staaltje visualisatie tegenaan gooien.

Als we nu nadenken over de toekomst, dan gaan we meestal gewoon uit van gezond verstand. Nú nemen we nog even die kroketten, maar straks gaan we écht voor de salade. Tot ‘straks’ natuurlijk weer ‘nu’ is en we alsnog die kroketten pakken.

Maar hoe zit dat dan in combinatie met het niet kunnen sparen?

Eigenlijk precies hetzelfde.

Wanneer je spaart voor de toekomst, dan betekent dat vaak dat je nu iets moet opgeven dat heel écht is, voor plezier in de toekomst. Voor plezier waar we nu nog niet zo heel veel bij voelen. En dat dus eigenlijk nog niet zo heel echt is.

En als je nadenkt over sparen voor je pensioen, komt daar nog eens een extra dimensie bij: dan ben je zelf dus oud. Dat is misschien wel iets waar je nog helemaal niet aan wilt denken.

Of zoals Dan Ariely het verwoordt in zijn boek ‘Geld en Gedrag’: “Hoe moeten we de reële verleiding om Hamilton: The Musical vanavond te zien afwegen tegen de mogelijkheid dat we die 200 euro ook kunnen besteden aan een rollator over dertig jaar? Dat is geen sinecure.”

Dat is het zeker niet.

Onzekere factoren

Zeker niet als je bedenkt dat er ook nog een hoop onzekere factoren meespelen als het gaat om die toekomst:

  • Je weet niet wanneer je stopt met werken
  • Je weet niet wat je tot die tijd nog gaat verdienen
  • Of na die tijd
  • Je weet niet hoe lang je blijft leven
  • Of je misschien nog gaat scheiden of juist trouwen
  • En hoe je uitgaven en inkomsten er tegen die tijd uitzien

Dat maakt het niet bepaald gemakkelijk om te sparen voor je pensioen.

Bovendien heb je daarna nog de wirwar aan producten om te sparen voor je pensioen. Want als je de financiële dienstverleners moet geloven, is een gewone spaarrekening écht niet genoeg.

Overigens ben ik dat wel een beetje met ze eens; je spaarrekening levert tegenwoordig gewoon niet zo heel veel meer op. Als je dan de tijd hebt, dan kun je denk ik beter gaan voor een indexfonds met lage kosten. Maar dat terzijde.

De verleiding weerstaan: wél sparen voor later

Oké: het is duidelijk. Er is behoorlijk veel verleiding om nu uit te geven, en niet te sparen voor later of zelfs je pensioen.

Uiteindelijk weegt het voordeel van iets nu consumeren toch altijd op tegen de kosten van het uitstel. Althans, in ons hoofd.

Daar moeten we dus iets aan doen, anders blijf je meer uitgeven dan verstandig is en grijp je later een keer mis.

Zeker als het gaat om geld, dan krijg je nogal met wat verleidingen te maken. Je hoeft de tv maar aan te zetten, een tijdschrift open te slaan of gewoon een dorp/stad in te lopen en de verleidingen komen van alle kanten op je af.

Om daar weerstand tegen te bieden, heb je een flinke portie wilskracht nodig. Maar dat is niet voldoende. Zeker niet als je bedenkt dat er zoveel dingen zijn die die wilskracht ondermijnen, denk aan alcohol, vermoeidheid, afleiding en opwinding.

Als we wél willen gaan sparen voor later of een pensioen, dan moeten we een connectie maken met die toekomst, die sterk genoeg is om verleidingen te weerstaan.

Klinkt mooi, maar hoe dan?

Door te bedenken dat elke euro die je opzij zet voor je toekomst, eigenlijk een euro is die je aan je toekomstige zelf geeft.

En dan wordt het ineens een ander verhaal. Want als jij moet kiezen tussen een bonbon of een euro voor jezelf, dan kies je misschien wél eerder die euro. Zeker als die keuze je keer op keer wordt voorgehouden. En je die stapel euro’s met de dag ziet groeien…

Zo zie ik er blijkbaar uit op mijn 65e. Ben benieuwd…

Ariely adviseert zelfs om te praten met je toekomstige ‘ik’. “Hey, fijn dat je zo lekker gespaard hebt. Nu hoef ik me geen zorgen te maken en kan ik genieten van mijn oude dag.” Of een foto van jezelf kunstmatig te verouderen, zodat je beeld krijgt bij je oude, toekomstige ‘ik’ (kun je met deze app doen).

Wat ook zou moeten werken: een specifieke einddatum voor jezelf bepalen. Dus niet ‘over 20 jaar’ (want dat is morgen dus een dag later dan vandaag), maar: ‘Op 1 augustus 2034 ga ik met pensioen’.

Of: bepaalde dingen automatiseren. Ik spaar bijvoorbeeld automatisch, maar leg ook automatisch maandelijks in op mijn beleggingsrekening.

Dat scheelt enorm. Ik hoef namelijk niet per maand te beslissen of ik wel of niet spaar. Het wordt automatisch voor me gedaan, ook al heb ik zelf dan die eerste stap tot automatiseren gezet.

Zet het geld dat je spaart bovendien niet op een willekeurige rekening, maar op een rekening die je daadwerkelijk een naam meegeeft, bijvoorbeeld pensioenrekening. Bij banken als MoneYou veel andere banken dan MoneYou, want die is inmiddels gestopt kun je dit heel eenvoudig doen (ik zelf bij alle 10 de rekeningen ook nog bijpassende affirmatieplaatjes 😉 ) Als je jezelf hiermee echt niet vertrouwt, kun je de rekeningen ook nog de namen van je kinderen meegeven, zodat het lijkt of je anders van hen ‘steelt’. Schijnt heel effectief te zijn.

En: beloon jezelf ook eens.

Met iets kleins, zodat het grootste gedeelte alsnog naar je spaarrekening verdwijnt, natuurlijk!

Lukt dit allemaal niet in één keer?

Maak je geen zorgen. Zie het als kleine veranderingen in je gewoontes. Die hebben nu eenmaal een beetje tijd nodig om in te slijten. Maar als ze eenmaal in je systeem zitten, heb je er oneindig veel plezier van.

Ben jij wel of niet aan het sparen voor je pensioen of voor later in het algemeen? Waar loop jij daarin tegenaan?

Volg LekkerLevenMetMinder nu ook op Pinterest, Facebook en Instagram!

Deze post kan affiliate-links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra's (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!

Ontdek waar jij geld laat liggen


Adine @ LekkerLevenMetMinder

Nadat ik in 2010 'wakker' werd met een hypotheek van ruim 400.000 euro, tegen 6% rente, gooide ik het roer om. Ik loste in razend tempo zo'n 70.000 euro af, minimaliseerde stevig én ging bewust kleiner wonen. Op Lekker Leven Met Minder deel ik mijn verhaal en schrijf ik over consuminderen, hypotheken, aflossen, sparen, besparen en zuinig leven, maar ook over financiële vrijheid, rust en mijn zoektocht naar een rijk en tevreden leven.

21 Comments
  1. Het visueel maken vind ik een hele belangrijke. Ik gebruik zelf het ‘you need a budget’ systeem (gewoon in excel). In de verschillende posten in excel zie ik wat erin zit. Ik spaar (nog) niet voor mijn pensioen, maar voor kleinere doelen. Zo heb ik 1 doel dat heet 2020 before 2020. In 1 kolom zie ik hoeveel maanden ik nog moet sparen om het beoogde bedrag te halen en ik heb een tabelletje toegevoegd die de groei over mijn spaarrekeningen laat zien (met een globale voorspelling). Door het zo visueel te maken wordt het sparen een doel (en een spel) op zich en is het ineens veel makkelijker om alle verleidingen te weerstaan. Naar aanleiding van dit artikel ga ik daar binnenkort maar eens een post aan toevoegen met als streefdatum 2043 🙂 Maar eerst maar eens 2020 halen – ik heb nog geen doel voor dit bedrag, het wordt een buffer of misschien wel het startbedrag voor 2043!

    1. Goed bezig!! En het is al bijna 2020, dus dat komt vast goed 😉 Ik ben benieuwd waar je straks dat bedrag voor gaat gebruiken! Wat ik heel leuk hieraan vind is dat je dus laat zien dat een bedrag als doel OP ZICH hebben dus ook motiverend kan werken. Dat er niet per se een concreet, tastbaar ‘ding’ tegenover hoeft te staan om het vol te blijven houden.

  2. Eh, ik heb eigenlijk geen pensioen. Ik heb eerst fulltime voor mijn kinderen gezorgd, en volgens de maatschappij dus niet gewerkt. Daarvoor bouw je dus ook geen pensioen op. Nu werk ik als zzp’er. Dat wordt later een kartonnen doos.

  3. Interessant om te lezen. Zelf ben ik opgegroeid met het feit dat sparen ontzettend belangrijk is, dus dat doe ik ook goed. Ik ben er ook bovengemiddeld bewust van. Soms vraag ik mij echt af waarom andere mensen er zo slecht in zijn.. Een goede fulltime baan hebben en toch aan het eind van de maand geen geld. Wat doe je met al dat geld?!

    1. Op basis van wat ik hoor en zie: gedachteloos uitgeven. Niet kijken wat voordeliger is, maar gewoon pakken wat voor je neus staat. Toegeven aan zo’n beetje elke impuls die je hebt. Gewoon niet veel verder nadenken dan waar je op dit moment behoefte aan hebt. Of ingaan op elke verleiding die op je pad komt. Als je dat dagelijks doet (een kop op een tijdschrift die je aanspreekt, het ‘kant-en-klare’ currypakket dat er heel verantwoord uitziet, de nieuwe kledingtrends in de winkels), dan kan er ontzettend veel geld door je vingers glippen, zonder dat een ander echt kan zien dat je op grote voet leeft.

      Ik ken bijvoorbeeld genoeg mensen die naar de winkel gaan voor het avondeten (van alleen die dag) en zonder blikken of blozen voor 10 euro spul kopen. Voor een maaltijd voor 2 personen, waar je héél misschien nog 2 dagen mee kunt doen. En dan hebben we het niet over biefstukmaaltijden, maar nasi, macaroni, chicken tonight, dat soort gerechten. (Uiteraard heel lekker, mijn man maakt ze ook wel eens 😉 Maar niet direct de maaltijden die 10 euro moeten kosten).

  4. Vijf jaar geleden zijn wij een eigen bedrijf gestart…ZZP…wel pensioen van vorige werkgever…AOW + pensioen daar kunnen we van leven…toch willen we dan ook veel gaan reizen…we hebben drie studerende kinderen en onze woonboerderij vergt ook onderhoud…keuzes maken…Ik leef nu en wil nu ook genieten versus sparen voor later en ben ik dan nog wel gezond om van alles te doen/leef ik dan nog wel? Ik denk nu aan inkomen genereren door onroerend goed te kopen en gaan verhuren. Uiteraard kunnen we tzt geld uit “stenen” halen…dit is de erfenis voor mijn kinderen…

    1. Misschien interpreteer ik het verkeerd, maar het lijkt of je het stukje ‘later, na pensioendatum’ dan al afgedekt hebt met de AOW en het pensioen dat je eerder hebt opgespaard. Dan is het nog een kwestie van nu misschien wat meer tijd vrijmaken, door op een andere manier je geld te verdienen? Daarvoor zouden investeringen in onroerend goed misschien wel een hele mooie optie zijn. En als je klein wilt beginnen, is het verhaal van Jet misschien ook wel leuk om te lezen…

  5. Dio, ik herken wat je zegt. Maar ik merk zelf, dat ik bespot word door mensen van mijn leeftijd, omdat ik geld spaar en aflos op mijn hypotheek, terwijl die mensen zelf geld uitgeven als water. In de Telegraaf stond onlangs dat 94% van de mensen moeite heeft om z’n vaste lasten te betalen en dat die vaste lasten inmiddels de helft bedragen van je bruto (!) inkomen. Ik geloof het best, dat een groot deel van je inkomen hier aan op gaat, maar als ik denk aan hoe vaak ik bespot word. Omdat ik een oude auto heb. Omdat ik een gsm heb zonder internet. Geen vakantie (boeit me niet). Ik werd een tijdje terug uitgelachen door een zzp-ende schilder, die zei: “Ik denk dat ik het beter heb gedaan dan jij.” Daarna belde hij op dat hij een voorschot van 500 euro van me moest hebben, want “zijn hypotheek moest ook betaald worden.” (Blijkbaar is dat mijn probleem????) Toen ik het betaald had (zijn ouders waren vrienden van me, nu niet meer), zei hij: “Ik zie wel wanneer ik weer kom werken.” Ik ben mijn geld kwijt, want ik heb hem er meteen uit gegooid, maar hij is werk kwijt. Rare mensen.

    1. Wat een verhaal zeg!

      En wat je zegt klopt: er zijn tegenwoordig zoveel dingen ‘normaal’, terwijl ze eigenlijk luxe zijn. Een auto, een mobiel abonnement mét internet, een vakantie, enzovoorts. Maar goed, al die dingen kosten wel geld. Als ik bv mensen hoor over ‘maar xx honderd euro voor een leaseauto’, dan denk ik wel: oké, maar dat is dus wel een paar honderd euro die je voor een jaar of 3-5 VAST kwijt bent. Vind ik wel veel.

  6. Wij verdienen het meest met ons bedrijf…door dat we ‘druk, druk, druk’ zijn merk ik dat onze uitgaven stijgen…je wordt makkelijker met geld uitgeven…beloning omdat je het zo druk hebt…reizen…kiezen voor gemak, uit eten etc…weer eens goed alle financiën op een rijtje zetten, budgeteren en een financieel plan maken. Door alle uitgaven nu is het een chaos in mijn hoofd…door een (strak) financieel plan te maken voor nu en later creëer ik rust. Achteraf gezien had ik eerder willen investeren in onroerend goed…Het verhaal van Jet…respect voor de keuzes die zij maakt!

  7. Voor later spaar ik nog niet, wel ben ik in augustus heel langzaam begonnen met beleggen voor later. Maar ik heb het niet vast laten zetten als pensioenbeleggen, omdat ik erbij wil kunnen wanneer ik wil. Zodat ik dan bv eerder kan stoppen met werken. Ik ben er ook nog niet heel actief in, omdat ik mijn huis nog aan het verbouwen ben. Tenminste, nu even een spaarpauze. Maar ik heb dus pas 1 aankoop gedaan. Komend jaar wil ik daar wel graag alvast meer van maken. Want zo ver vooruit denken doe ik inmiddels wel.
    Trouwens wel grappig dat iedereen er zo bij zweert om automatisch sparen in te stellen. Het geeft mij juist veel meer voldoening om elke maand te kijken hoe ik zoveel mogelijk kan sparen wanneer ik weet hoe hoog mijn inkomsten zijn en die dan zélf over te boeken naar mijn spaarrekening(en) zodra het op mijn rekening gestort is. Dat motiveert juist om er nog meer van te maken. Als ik het automatisch zou doen zou ik er ook geen lol van hebben en dat zou mij niet motiveren.

  8. Wij sparen niet voor later. Of indirect. Ons besteedbare inkomen zal na pensionering hoger zijn dan nu. Dit heeft er mee te maken dat ons huis dan volledig afbetaald is. We komen rond van 1inkomen. Voor nu betekent het dat wij niet uitgaan, geen nieuwe kleding kopen en bijna niet op vakantie gaan. Mijn man is dit jaar op vakantie geweest na 8 jaar niet en ik spaar voor vakantie in 2021. Ik ben dan ook 6 jaar niet geweest. Maar we missen het niet. We genieten zo ook.

  9. Mijn datum staat al vast. 2 weken voor mijn 60ste verjaardag! Op dat moment wil ik de keuze creëren wat ik wil, wil ik stoppen. Wil ik doorgaan met werken.
    Die vrijheid heb ik nu nog niet maar is wel iets wat ik mezelf en mijn man enorm gun.
    Dus wij sparen iedere maand op een rekening voor deze keuze.
    Buiten dat lossen we extra af, beleggen we een beetje en is onze economische voet afdruk in de afgelopen jaren verkleint dmv investeringen in en rond het huis.
    En ja hoor, we doen ook nog leuke dingen. maar om hier zo actief mee bezig te zijn hebben we ook minder behoefte om te spenden.
    Kamperen vinden we heerlijk, koken doe ik zelf graag en ik hou niet van shoppen om te shoppen.

  10. Keuzes, keuzes, keuzes moet je maken. Wat vind je belangrijk, dat is voor een ieder anders. Gebeurtenissen onderweg in je leven kunnen er voor zorgen dat je plotsklaps andere inzichten krijgt. In de jaren dat ik ondernemer was kon het het niet op, geen haar die er aan dacht aan pensioen en later. Inmiddels 12 jaar tevreden loonslaaf? en eigen huis dat ik gelijk begon af te lossen. Ik werd en wordt nog steeds voor gek verklaard door man en collega’s. Ja, er zijn mensen die de pensioengerechtigde leeftijd helaas niet halen maar dat is voor mij geen reden om niet voor later te sparen. Geen hypotheek en een rustige oude dag. Ben nu bezig om nog gedetailleerder uit te rekenen wanneer ik eerder kan stoppen met werken. Ik hoop dat steeds meer mensen zich bewust gaan worden van hun uitgavenpatroon en een wat langere termijn visie zullen ontwikkelen. Het meest bizarre wat ik steeds hoor is dat mensen de hypotheek geen schuld noemen en zich niet realiseren dat je schuld moet aflossen…… wake up smell the coffee.

  11. Mooi stuk van je. Voor mij hielp het om gemotiveerd te raken door te kijken hoe mijn ouders het gedaan hadden. Ondanks hoog inkomen, door pensioenbreuk veel zorgen toen ze bij de pensioendatum aan kwamen……..Dat heeft mij en mijn partner geholpen om er anders mee om te gaan. Eerst hebben we onze hypotheek omlaag gebracht, vervolgens hebben we ons huis energiezuinig gemaakt. Toen dit dusdanig goed was, zijn we gaan sparen voor later……..Partner is nu enige jaren eerder gestopt, minder pensioen bij zijn AOW leeftijd maar we kunnen ons dit veroorloven. Helaas is mijn pensioendatum nog niet bekend, dus we kunnen dat op dit moment slecht berekenen. Wel ga ik op den duur minder werken. Dit kan omdat we gespaard hebben. Nu ik fysiek minder vooruit kan kan ik in ieder geval huishoudelijke hulp veroorloven, dit is me meer waard dan meer nieuwe kleding of een nieuwe auto. Tja voor sparen moet je nu eenmaal dingen laten staan. Dit laten staan is niet vervelend, immers door keuzes te maken word ik gelukkiger en niet van het zoveelste jurkje of uitgaan of etentje, ik kies liever voor mijn onafhankelijkheid…….In mijn omgeving valt mij op hoe weinig mensen bewust nadenken over deze problematiek.

  12. Het gaat inderdaad vaak om wilskracht, discipline en motivatie. Wij investeren iedere maand: aflossen, beleggen en sparen om daarmee op mijn 58e te stoppen met werken. Ondertussen leven we van de rest, wat prima gaat (ook met leuke dingen).
    Doordat we er zo bewust mee bezig zijn, geeft het een soort tevredenheid. We zijn ons erg bewust van de luxe die we hebben om dit te kunnen doen.

  13. @Marina: ‘Het meest bizarre wat ik steeds hoor is dat mensen de hypotheek geen schuld noemen’ het kan nog bizarrer Marina: pas geleden vroeg ik een collega of ze geld had om in de hypotheek te steken (zij (+ 2 kinderen) gaat met nieuwe vriend een huis kopen. Hij heeft geld van de verkoop van zijn eigen huis. Zij: “ja, ik heb de hypotheek”. Oftewel, zij ziet de hypotheek als spaargeld. HOE ABSURD!!!!!

  14. Ik heb gans mijn loopbaan gespaard voor mijn later pensioen ‘ een mooie vrijstaande woning ‘ helemaal betaald ‘ een mooie buffer ‘ mijn man is op pensioen gegaan aan 59 jaar ‘ ik aan 60 jaar ‘ en we zijn gelukkige gepensioeneerde mensen die genieten van het leven ‘ meerdere keren per jaar op reis gaan naar verre bestemmingen ‘ een avondje uit ‘ restaurant , bleus of jazzoptreden , je moet de slingers zelf ophangen ‘ maar veel mensen in mijn omgeving hebben nooit gespaard voor later ‘ nu plukken wij de vruchten ervan’ inderdaad je moet keuzes maken ‘ prijsbewust leven ‘ geen funschoppen ‘ zoeken naar de beste deals ‘ alles goed overwogen ‘ ik zouw het zo terug doen , ik kan maar 1 goede tip geven ‘ spaar voor later ‘ want het pensioen is een grote stap achteruit ‘ en dan is het wel leuk ‘ als je financieel goed zit , zonder zorgen ‘

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.